Carmen Paschale 04 University of Oxford CLASP Project nick.white@ell.ox.ac.uk ££.CAEL.SED.Carm.pasch04 Distributed by the University of Oxford under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License Library of Congress Subject Headings Latin Poems Carmen Paschale 04
Iam placidas Iordanis item transgressus harenas, Iudaeae sectatus iter: sine nomine mixtum Vulgus, et innumeras releuans a clade cateruas Suscipit infirmos et dat discedere sanos. Nil igitur summo de se sperantibus umquam Difficile est conferre Deo, cui prona facultas Ardua planare et curua in directa referre; Et quidquid natura negat se iudice praestat. Namque foramen acus sicut penetrare camelus Membrorum pro mole nequit, sic diues opima Fertilitate tumens tenuem non posset adire Caelestis regni ducentem ad limina callem, Ni genitor rerum (qui mundum lege cohercet Et nulla sub lege manet, cui condere uelle est, Quem frons nulla uidet, sed totum conspicit ipse) "Hoc impossibile est homini" dixisset, "at alto Possibile est ius omne Deo", multisque molestum Diuitibus tandem faceret mitescere censum. Nam proprias bene tractat opes caeloque recondi Thensauros uult ille suos, ubi quidquid habetur Non mordax aerugo uorat, non tinea sulcat, Nec male defossum famulatur furibus aurum, Ieiunis qui ferre cibum, sitientibus haustum, Hospitibus tectum, nudis largitur amictum, Solatur nexos in carcere, perfouet aegros, Atque aliis largus, sibi tantum constat egenus. Nec dubie in caelum substantia peruenit illa, Quae Christo collata datur sub paupere forma, Quae damnis augmenta capit, quae spargitur ut sit, Quae perit ut maneat, quae uitam mortua praestat. Praeterea geminos Dominus considere caecos Dum quoddam transiret iter comitante caterua Conspicit, extinctae poscentes munera formae Flebilibusque uagas implentes uocibus auras. Nec cunctata solens pietas inferre salutem, Quae sentit flagrare fidem, mox lumina tangens Euigilare iubet, quae somnus presserat ingens, Atque diu clausas reserans sub fronte fenestras Ingrediente die fecit discedere noctem. Hinc repetita sacri gradiens per moenia templi Lumina caecatis dedit et uestigia claudis. Talia Dauiticam post facta reliquerat urbem Bethaniae uicina petens, eademque reuersus Clarescente die properabat uisere tecta. Ecce autem mediis astans sublimis in aruis Frondea ficus erat, cuius in robore nullum Repperit esuriens lustrato stipite pomum; Arboreisque comis "iam nunc ex germine uestro" "Nullus" ait "fructus reliquum generetur in aeuum". Confestim uiduata suis ficulnea sucis Aruit et siccis permansit mortua ramis. Omnis enim quicumque Deo nil fertile nutrit, Ceu sterilis truncus lignis aequabitur ustis. At iustus palmae similis florebit amoenae, Semper habens frondes et tamquam Libana cedrus Multiplicandus adest et uertice sidera tanget. Post oblatus ei uirtutem sensit erilem Insanus sermone carens, quem faucibus artis Angebat uis clausa mali, uitiumque tacendo Prodiderat. sed cuncta solens infirma leuare Conditor obsessa pepulit de fauce latronem Et uoci patefecit iter nexuque soluto Muta diu tacitas effudit lingua loquellas. Post Dominus Pharisaea petens conuiuia cenae Orantis dapibus sese impertiuit amici. Tunc mulier, quam fama nocens et plurima uitae Mordebant delicta suae, clementia supplex Corruit amplectens uestigia, quaeque profusis Irrigat incumbens lacrimis, et crine soluto Nec tergere sacras nec cessat lambere plantas Vnguento flagrante fouens, sententia donec Lata Dei, quem ferre manum non paenitet umquam, Si nos paeniteat ueterem quaesisse ruinam, "Vade, fides, mulier, tua te saluauit ab omni" Dixisset, "quodcumque mali gessisse uideris: Vtere pace mea." Magna est medicina fateri Quod nocet abscondi, quoniam sua uulnera nutrit Qui tegit et plagam trepidat nudare medenti. En polluta diu, modicum purgata recessit Per gemitum propriique lauans in gurgite fletus, Munda suis lacrimis redit et detersa capillis. Iamque Capharneae synagogam intrauerat urbis Rite docens populos. quem cum uidisset iniquus Humano sub corde latens, clamore proteruo Spiritus infremuit "quid nobis et tibi?" dicens, "Perdere nos heu Christe, uenis? scio denique qui sis, Et sanctum cognosco Dei"; nec plura locutos Imperio tenente tacet hominemque reliquit Pulsus et in uacuas fugiens euanuit auras. Sic etiam uariis finem languoribus esse Fecit et exclusos semper reticere coegit Daemonas ac talem prohibet se pandere testem. Olim quippe ferox et nigrae mortis amator Ille nocens anguis, deiectus culmine caeli Cum pompis sociisque suis omnique nefandae Agmine militiae, Christum, quem nouerat illi Conspicit in terris, uelamine carnis opertum, Et gemit esse homini dominum uirtutis amicum. Dumque Tyri transgressus iter, Sidonia rursus Arua legens, placidas Dominus calcaret harenas, Curauit gemino miserum spiramine clausum, Qui uocem non ore dabat, non aure trahebat, Sidereaeque manus ruptis penetralibus omnes Attactu patuere fores, laetusque repente Audirique loquens meruitque audire loquentes. Tu quoque uirtutis sensisti munus erilis Procumbens oculis, cuius in lumine Christus Expuit et speciem simulatae mortis ademit. Hinc maiora docens populos caelestia uerum Se reserat sermone Deum turbasque frequentes, Quae nimis irruerant, cupiens uitare parumper Stagna petit paruaque sedens in Simonis alno, Litore sistentem firmabat ab aequore plebem. Et dictis iam finis erat; tunc altius actam In pelagus iubet ire ratem uastoque profundo Retia dimitti piscantia, quae nihil omnem Claudere per noctem uacuo potuere labore. Simon paret ouans et aquosis gentibus instans Linea claustra iacit tantumque immanis apertos Impleuit captura sinus, ut praeda redundans Turbaret geminas cumulato pisce carinas: Nam socia stic puppis erat. sic maxima saepe Gaudia non ferimus propensaque uota timemus; Quodque Deo facile est homines optare nec audent. Talibus insignis uirtutibus ibat in urbem, Quae sit dicta Naim, populo uallatus opimo Et grege discipulum, miserum cum comminus ecce Conspicit ecferri iuuenem gelidumque cadauer, Pluribus exsequiis et inani funere passum Triste ministerium, cuius sors inuida matrem Iamdudum uiduam gemina uiduauerat urna. Nec remorata diu pietas, inimica doloris, Auxilium uitale tulit tactoque feretro "Surge" ait "o iuuenis"; parensque in tempore dicto Mortuus assurgit, residensque loquensque reuixit Atque comes genetricis abit: nam funere torpens Et licet amissae passus discrimina uitae, Non poterat famulus Domino clamante tacere Nec uita praesente mori. mox agmine uerso Deponens trepidum recidiuo tramite luctum, Candida felicem reuocauit pompa parentem. Nec tibi parua salus Domino medicante, Maria, Multiplici laesum curauit uulnere sensum, Quam fera septenis rabies inuaserat armis, Daemonico cuneata globo; sed squameus anguis Imperiosa sacri fugiens miracula uerbi Corde tuo depulsus abit uolucresque per auras In chaos infernae lapsus penetrale gehennae Septem ingens gyros, septena uolumina traxit. Neue redundantem cumulato germine messem Exiguis Dominus sineret languere colonis, Discipulosque alios, quorum mens conscia recti Puraque simplicitas numero meritoque refulgens Aurea libra fuit, uelut agnos praecipit inter Sanguineos properare lupos "assumite" dicens "Iura potestatis, nullum metuatis ut hostem; Vipereasque minas et scorpion atque inimicae Omnia uirtutis sensu calcate fideli: Nulla meis famulis feritas aduersa nocebit. Nec tantum hoc gaudete, uiri, quod spiritus ater Subiaceat uobis, quantum quod nomina uestra Scribat in aeterno caelestis littera libro". Ius est quippe Dei uitam praeponere factis. Nam merito cessante bono miracula nil sunt, Quae faciunt plerumque mali, quibus arbiter orbis "Nescio uos" dicturus erit, "discedite cuncti Artifices scelerum, rebus qui semper iniquis Diuinum simulastis opus". sic tempore Moysi Carminibus quidam uanae Memphitis in oris Signa dabant non sponte Dei, sed imagine falsa Visibus humanis magicas tribuere figuras. Post Pharisaeorum cuiusdam principis intrat Clarificare domum, non escam sumere tantum, Ad quam tunc facili conuenerat ille precatu. Hic homo perspicuo distentus uentre tumebat Plenus aquae grauidamque cutem suspenderat aluus, Inclusam paritura necem; iam membra fluebant Accrescente sinu, miserosque infusa per artus Turgida perflatum macies tenuauerat aegrum, Inque uteri spatium totus conuenerat hydrops. Non tulit hanc speciem mundi Pater, et sua transit Sabbata non curans, hominem curare paratus Quem uoluit magis esse suum: nam sabbata propter Condita sunt hominem, non est homo sabbata propter. Tunc pius umentem siccata corporis unda Iussit abire luem: fluuidus mox uiscera morbus Deserit et uacuae resident in pectore fibrae, Carnalemque lacum pestis lymphata reliquit. Coeperat interea Dominus Galilaea per arua Transgrediens sancto quoddam pede tangere castrum. Hunc procul ut uidere decem maculosa gerentes Leprosi portenta uiri, quos corpore foedo Discolor obscenis turpabat poena figuris, "Praeceptor, miserere, potes namque omnia, Iesu" Clamantes dixere simul: tunc flexa potestas, Quae numquam pietate uacat, clementior infit: Ite, sacerdotum conspectibus ora referte. Cumque uiam peterent, subito mundata uicissim Mirantur sua membra uiri uariumque tuentes Esse nihil sese pariter speculantur et omnes Explorant proprias alterno lumine formas. Ex quibus ut grates ageret pro munere tanto, Vix unus reduci conuersus tramite planta Sternitur ad terram Dominum uirtutis adorans Atque sacerdoti uero sua protulit ora. Denique pontificum princeps summusque sacerdos Quis, nisi Christus, adest? gemini libaminis auctor Ordine Melchisedech, cui dantur munera semper Quae sua sunt, fructus segetis et gaudia uitis. Cum residens caecus Timei filius illud Propter iter, Dominum per quod cognouerat ire, Vociferans crebro lumen clamore petisset Nec populo prohibente tacens, accedere iussus Ad Dominum palpante manu, uisumque recepit Et nullo ducente redit. quam fortiter instat Importuna fides! quidquid res dura negarit, Sola frequens uotis oratio praestat honestis. Vnanimum panem sic ille petebat amicum, Qui foribus clausis per opaca silentia noctis Obnixeque diu confidenterque neganti Vocibus assiduis precibusque extorsit anhelis. Praeteriensque uiae Dominus loca Samaritanae Humanam flagrante sitim collegerat aestu, Fonsque perennis aquae, modicam desiderat undam, Vt biberet qua corpus erat. tunc accola gentis Stans mulier, paruum puteo quae traxerat haustum, Cum dare cunctatur periturae munera lymphae, Agnoscens propriam numeroso coniuge uitam, Orat inexhausti tribui sibi dona fluenti, Aeternam positura sitim, qua nemo carere Dignus erit, Domini nisi mersus gurgite Christi Percipiat placidas animae, non corporis undas. Dumque sui media residens testudine templi Ore tonans patrio directi ad peruia callis Errantem populum monitis conuertit amicis: Ecce trahebatur magna stipante caterua Turpis adulterii mulier lapidanda reatu, Quam Pharisaea manus placido sub iudice sistens Cum damnare parat, plus liberat; omnibus illis Nam simul e turbis proprie sine crimine nullus Accusator erat, saxum qui missile primus Sumeret obscenae feriens contagia moechae. Nec poterat quisquam fistucam uellere paruam Ex oculo alterius, proprio qui lumine grandem Sciret inesse trabem. profugus sic ille recessit Impetus et clemens donat sententia culpam, Iam non peccandi sub condicione solutam. Nam uomitum quicumque suum canis ore relambit, Nec ueterem studet hic ueniam nec habere futuram, Huius damna tenens, huius compendia perdens. Inde means genitum cernit considere caecum, Qui male praegnantis dilapsus uentre parentis In lucem sine luce ruit. tunc sanguinis ille Conditor humani mundique orientis origo, Imperfecta diu proprii non passus haberi Membra operis, natale lutum per claustra genarum Illiniens hominem ueteri de semine supplet. Nec uisum tamen ante capit, quam uoce iubentis Accepta Domini Siloam uenisset ad undam Et consanguinei tutus medicamine limi Pura oculos fouisset aqua. mox ergo gemellae Vultibus effulgent acies tandemque merentur Ignotum spectare diem. cognoscite cuncti, Mystica quid doceant animos miracula nostros. Caeca sumus proles miserae de fetibus Euae, Portantes longo natas errore tenebras. Sed dignante Deo mortalem sumere formam Tegminis humani, facta est ex uirgine nobis Terra salutaris, quae fontibus abluta sacris Clara renascentis reserat spiramina lucis. Bethaniaeque solum repetens intrarat; ibique Lazarus occidua tumulatus sorte iacebat Iam quarto sine luce die claususque sepulchri Marmore corruptum tabo exhalabat odorem. Flebant germanae, flebat populatio praesens, Flebat et Omnipotens, sed corpore, non deitate Exanimosque artus illa pro parte dolebat, Qua moriturus erat; lacrimis impleuit amicum, Maiestate Deum. quid credere, Martha, moraris? Quidue, Maria, gemis? Christum dubitatis, an unum Possit ab infernis hominem reuocare cauernis, Qui dabit innumeras post funera surgere turbas? Ergo ubi clamantis Domini sonuit tuba dicens "Lazare, perge foras": magno concussa pauore Tartara dissiliunt, herebi patuere recessus, Et tremuit letale chaos, mortisque profundae Lex perit, atque anima proprias repente medullas Cernitur ante oculos uiuens astare cadauer. Postque sepulchralem tamquam recreatus honorem Ipse sibi moriens et postumus extat et haeres, Vtque caduca uagi contemnens culmina saecli Monstraret se rite Deum, non curribus altis, Qui pompae mortalis honor, rapidisque quadrigis Puluereum sulcauit iter nec terga frementis Ardua pressit equi, faleris qui pictus et ostro Ora cruentatum mandentia concutit aurum: Sed lento potius gestamine uilis aselli Rectori suffecit honos, leuis ungula cuius Vt tanto sessore decus mirabile portans Nobilior sub fasce foret, non illius impar, Qui patulo Christum licet in praesepe iacentem Agnouit tamen esse Deum. plebs omnis adorans In solido molles subiecit tramite uestes. Dicite, gentiles populi, cui gloria regi Talis in orbe fuit? cui palmis compta uel umquam Frondibus arboreis laudem caelestibus ymnis Obuia turba dedit? Domino nisi cum Patre Christo, Qui regit aetherium princeps in principe regnum. Cui Sanctus semper conregnant Spiritus aeque