Rex fuit Herodes Iudaea in gente cruentus, Sub quo seruator iusti templique sacerdos Zacharias, uicibus cui templum cura tueri Digesto instabat lectorum ex ordine uatum. Huius inhaerebat thalamis dignissima coniux. Cura his ambobus parilis moderaminis aequi, Ambos annexos legis praecepta tenebant. Nec fuit his suboles, iam tum uergentibus annis Gratius ut donum iam desperantibus esset. Sed cum forte aditis arisque inferret odores Zacharias, uisus caelo discendere aperto Nuntius et soli iussas perferre loquellas (Cetera nam foribus tunc plebs astrata rogabat): "Quem tibi terribilis concussit corde pauorem Visus, cum laeti sermonis gratia placat? Nam me dimissum rerum pater unicus alto E caeli solio tibi nunc in uerba uenire Praecipit et cara tibi mox e coniuge natum Promittit, grandis rerum cui gloria restat, Plurima qui populis nascendo gaudia quaeret; Sobrius aeternum, clausum quem Spiritus ipsis Visceribus matris complebit numine claro. Istius hic populi partem pleramque docendo Ad uerum conuertet iter, Dominumque Deumque Continuo primus noscet plebemque nouabit. Nomine Iohannem hunc tu uocitare memento." Olli confusa respondit mente sacerdos: "Aemula promissis obsistit talibus aetas, Nec senibus fetus poterit contingere fessis, Quem deus auertens primaeuo in flore negauit." Haec trepidans uates; cui talia nuntius addit: "Si tibi mortalis subolem promitteret ullus, Ad desperandum forsan cunctatio mentis Debuerat tardis haerens insistere uerbis. Nunc ego, quem dominus caeli, terraeque repertor, Ante suos uultus uoluit parere ministrum, Auribus ingratis hominis uisuque receptus, Supremi mandata Dei temnenda peregi. Quare promissis manet irreuocabile donum, Sed tibi claudetur rapidae uox nuntia mentis, Donec cuncta Dei firmentur munera uobis." Haec ait et sese teneris immiscuit auris. Interea populus miracula longa trahebat, Quid tantum templo uellet cessare sacerdos. Progressus trepide numen uidisse supernum Nutibus edocuit, miserae et dispendia uocis. Inde domum remeat completo ex ordine uates Officio, amissamque leuant promissa loquellam; Nec dilata diu uenerunt munera prolis. Anxia sed uentris celabat gaudia coniux, Donec quinque cauam complerent lumina lunam. Tunc maiora dehinc idem mandata minister Detulit ad Mariae dimissus uirginis aures. Haec desponsa suo per tempora certa propinquo Abdita uirgineis caste pubescere tectis Et seruare diem iussis permissa parentum. Ad quam tranquillum sermonem nuntius infit: "Salue, progenie terras iutura salubri, Desine conspectu mentem turbare uerendo. Nam tua concipient caelesti uiscera iussu Natum, quem regnare Deus per saecula cuncta Et propriam credi subolem gaudetque iubetque. Hunc ubi sub lucem dederis, sit nomine Iesus." Ad quem uirgo dehinc pauido sic inchoat ore: "Nullos conceptus fieri sine coniuge dicunt; Vnde igitur subolem mihimet sperabo uenire?" Nuntius haec contra celeri sermone profatur: "Virtus celsa Dei circumuolitabit obumbrans, Spiritus et ueniet purus, lectissima uirgo Ac tibi mox puerum casto sermone iubebit Magnificum gigni populis, quem credere sanctum Supremique Dei natum uocitare necesse est. Sic cognata tibi, sterilis quae credita cunctis, Zachariae coniux mortali germine nuper Aeuo defessis hausit miracula membris. Sextus adest mensis: parent sic omnia iussis." Virgo dehinc: Domino famulam nunc ecce iubenti, Vt tua uerba sonant, cernis seruile paratam." Nuntius abscedens uacuis se condidit auris. Illa dehinc rapidis Iudaeam passibus urbem Zachariaeque domum penetrat grauidamque salutat Elisabeth, clausae cum protinus anxia prolis Membra uteri gremio motu maiore resultant. Et simul exiluit mater concussa tremore, Diuinae uocis completa est flamine sancto Et magnum clamans: "Felix o femina, salue, Felicem gestans uteri sinuamine fetum. Vnde meam tanto uoluit Deus aequus honore Illustrare domum, quam mater numinis alti Viseret? Ecce meo gaudens in uiscere proles Exultat, Mariae cum prima affamina sensit. Felix, qui credit finem mox adfore uerbis, Quae Deus ad famulos magnum dignando loquetur. Illa trahens animum per gaudia mixta pudore Suppressae uocis pauitantia dicta uolutat: "Magnificas laudes animus gratesque rependit Immensi Domino mundi. Vix gaudia tanta Spiritus iste capit, quod me dignatus in altum Erigit ex humili celsam cunctisque beatam Gentibus et saeclis uoluit Deus aequus haberi. Sustulit ecce thronum saeuis fregitque superbos, Largifluis humiles opibus ditauit egentes." Tunc illic mansit trinos ex ordine menses, Ad propriamque domum repedat iam certa futuri. Iamque aderat tempus, quo iussum fundere partum Elisabeth uoluenda dies in luminis oras Cogeret. Ad partus famam collecta cucurrit Turba propinquorum, tum gaudia mira frequentes Concelebrant nomenque iubent genitoris habere. Abnuit hoc genetrix, sed Iohannes uocitetur Ingeminat. Placuit muti tunc iussa parentis Consulere, scriptoque rogant edicere nomen. Sed, pro mira fides, tabulis cum scribere temptat, Implicitam soluit per uerba sonantia linguam. Mox etiam assuetam penetrant spiracula mentem, Completusque canit uenturi conscia dicta: "Concelebrent cuncti laudes gratesque frequentent Astrorum et terrae, pontique hominumque parenti, Visere quod uoluit propriamque absoluere plebem. En beat antiquam gentem cornuque salutis Erecto indulget Dauidis origine lumen. Hoc est, quod prisci cecinere ex ordine uates, Haec est illa salus, qua nos ex hostibus atris Eripit, ut iuste iusto seruire queamus. At tu, parue puer, sanctus dignusque profeta Dicere et Dominum mox praegrediere uiando Illius et populum duces per lumen apertum: Errorem per te spernent mortisque tenebras Abrumpent omnes, tua qui praecepta sequentur." Exhinc secretis in uallibus abdita semper Vita fuit puero, donec poscentibus annis Vatis ad officium pleno pubesceret aeuo. Interea Mariae sponso miracula mentem Sollicitant, manifesta uteri quod pondera uidit Et secum uoluit, quanam ratione propinquae Dedecus oppressunt celet thalamosque recuset. Talia tractanti torpescunt membra sopore Audiuitque Dei super horrida somnia uocem: "Accipe coniugium nullo cum crimine pactae, Spiritus impleuit sancto cui uiscera fetu. Hanc cecinit uates uenturam et uirgine prolem, NOBISCVM DEVS est nomen cui." Protinus ille Haec praecepta sequens seruat sponsalia pacta. Sed tum forte nouo capitum discussio censu Caesaris Augusti iussis per plurima terrae Describebatur: Suriam tunc iure regebat, Quirinus, proprios cui tota per oppida fines Edebant populi, uires nomenque genusque. Vrbs est Iudaeae Bethleem, Dauida canorum Quae genuit, generis quae censum iure petebat. Edidit hic Mariam Dauidis origine Ioseph Desponsamque sibi scribens grauidamque professus Hospitio amborum Bethleem sub moenibus urbis Angusti fuerant praeparua habitacula ruris. Illic uirgo nouo completa in tempore fetu Soluitur et puerum ueteri cunabula textu Inuoluunt durumque datur praesepe cubili. Circa sollicitae pecudum custodia noctis Pastores tenuit uigiles per pascua laeta. Ecce Dei monitu uisus discendere caelo Nuntius, at subitus terror tremefacta pauore Prostrauit uiridi pastorum corpora terrae. Talis et attonitis caelo uox missa cucurrit: "Ponite terrorem mentis, mea sumite dicta, Pastores, quibus haec ingentia gaudia porto. Nam genitus puer est Dauidis origine clara, Qui populis lucem mox laetitiamque propaget. Hoc signum dicam, puerum quod cernere uobis Iam licet implentem gracili praesepia uoce." Talia dicenti iunguntur milia plebis Caelestis cunctique Deum laudantque rogantque, Talis et uniti uox agminis aera complet: "Gloria supremum comitatur debita patrem; In terris iustos homines pax digna sequetur." Et simul his dictis caeli secreta reuisunt. Pastores propere ueniunt puerumque iacentem Praesepis gremio cernunt; post inde frequentes Dispergunt late celeris uaga semina famae. Mirantes laudant, laetantes constipuerunt, Omnia nocturnis monitis quod uera recurrant. Viderat octauam lucem puer, ecce recidi Ad morem legis nomenque aptare necesse est. Impositumque illi est, monitis caelestibus olim Quod Mariae uox missa Deo praecepit, Iesus. Scripserat antiquae Moyses moderamina legis, Inter quae primos prisco de sanguine uatum Obseruare dedit fetus offerre sacrandos, Implumesque simul ferre ad delubra columbas. Haec ubi per Mariam templo seruata feruntur, Ecce senex Simeon dignus comprendere sensu Caelestes uoces, cui quondam praescia rerum Virtus prodiderat, quod carcere corporis aegri Deposito mortem liber requiemque uideret, Cum primum caeli laudem terraeque salutem, Omnia quem uatum spondent oracula Christum, Vidisset templo sollemnes ferre palumbas. Isque ubi curuato defessus corpore templum Iam grauior penetrat, monuit quod spiritus auctor, Ecce simul paruum gremio genetricis Iesum Ad templum sensit uenisse, trementibus ulnis Accepit puerum laetusque haec dicta profatur: "Nunc, nunc me famulum Dominus nunc liberat atris Corporis e uinclis finemque imponere uerbis Dignatur cum pace suis. En splendida nostros Lux oculos tua circumstat radiisque renidet, Quam cunctis hominum lustratis gentibus addit Istrahelitarum cumulatae gloria plebis. Quid tantum Mariae stupuerunt pectora matris? Hic puer ad casum populi datur, iste renasci Concedet populos; dictum in contraria signum Istius adueniet, percurrens debita leto Atque animam matris ferro fulgente machaera, Quo pateant tecti tenebrosa uolumina cordis." Haec ait in Simeone Deus; mox ecce profetae Femineam sancto complet spiramine mentem. Anna fuit natu grauior, quam in flore iuuentae Destituit uiduam mors immatura mariti. Casta sed in templo semper pro coniuge uita Et cultus cessere Dei; quae numine iussa Cognouit Christum et simili sermone locuta est. Inde ubi sollemnem pueri pro nomine legem Compleuit genetrix et Ioseph omnia mirans, Ad patriam laeti repedant puerumque reportant. Gens est ulterior surgenti conscia soli, Astrorum sollers ortusque obitusque notare; Huius primores nomen tenuere Magorum. Tunc hinc delecti Solymos per longa uiarum Deueniunt regemque adeunt orantque doceri, Quae regio imperio puerum Iudaea teneret Progenitum: sese stellae fulgentis ab ortu Admonitos uenisse uiam, quo supplice dextra Exortum terris uenerabile numen adorent. Territus Herodes Solymorum culmina uatum Quique profetarum ueterum praedicta recensent Imperio accitos iubet omnia quaerere legis, Quis pateat, quae sint genitalia moenia Christo, Omnia uenturum spondent quem oracula uatum. Tunc manifestatur, Bethleem quod moenibus illum Progigni maneat, cui sacram ducere plebem Istrahelitarum sancta uirtute necesse est. Hinc iubet Herodes Persas pertendere gressum Inuentumque sibi puerum monstrare colendum. Ecce iteris medio stellam praecurrere cernunt Sulcantem flammis auras, quae culmine summo Restitit at pueri lustrata habitacula monstrat. Gaudia magna Magi gaudent sidusque salutant, Et postquam puerum uidere sub ubere matris, Deiecti prono strauerunt corpore terram Summissique simul quaesunt; tum munera trina Tus, aurum, murram regique hominique Deoque Dona dabant. Totam mox horrida somnia noctem Sollicitant saeuumque iubent uitare tyrannum. Denique diuersis Herodis callibus aulam Diffugiunt patriamque Magi rediere latenter. Ipsum etiam puerum monitis caelestibus actus Aegyptum cum matre simul transportat Ioseph. At ferus Herodes sibimet succedere credit, Quem callens astris quaesisset cura Magorum. Quorum praecauto discessu sollicitatus Horribilem iussit Bethleem per compita caedem. Infantes cunctos teneramque sub ubere plebem Auellit ferro nullo sub crimine culpae. Haec etiam caedes olim praescripta manebat, Quam bonus Hieremias diuino numine iussus Complorat, subolis misero pro funere matres Horrendis grauiter caelum pulsare querellis. Ast ubi sopitus furor est et saeua tyranni Infantum horribili feritas satiata cruore, Extinxisse putat cunctos, quos unus et alter Annus letiferi miseros oppresserat aeui. Mirandis rursus deuinctus membra sopore Vrgetur monitis Mariam puerumque Ioseph Aegypto ad patriam uectare, ubi Nazara felix Olim praedictum puero dedit addere nomen. Dixit et alterius quondam praenuntia uatis Vox instincta Deo: Veniet, ueniet mea proles Aegypto ex alta terris lumenque salusque. Crescebat rapidis annorum gressibus infans, Praecurrens aeuum sapientia praeueniebat Gratiaque in uultu et uerbis ueneranda micabat. Et iam bissenos aeui comprenderat annos, Cum paschae ritum seruando ex more parentes Ad templum laetis puerum perducere festis Omnibus annorum uicibus de more solebant. Ergo aderant paschae pariter cunctisque diebus Festorum impletis patriam remeare parabant, Cum puer in populo comitis uestigia matris Deseruit templique libens secreta petiuit. Illum per uicos urbis perque abdita tecta Perque iteris stratas per notos perque propinquos Quaerebat genetrix; sed lux ubi tertia uenit Ad templum propere remeat, uatumque choreis Inuenit insertum legumque obscura senili Tractantem coetu. Vix admiratio digna De pueri uerbis senibus fuit; at pia mater: "Nate, ait, amissum lacrimis te quaero profusis Anxia cum genitore gemens. Quae causa parentum Discernit gressu templique in sede retentat?" Ille autem: "Quid me tantum, quid quaeritis? inquit. An nondum sentis, genetrix, quod iure paternis Sedibus et domibus natum inhabitare necesse est?" Haec ait et gressum sociat patriamque reuisit; Nec genetrix tanti persensit pondera uerbi, Ordine cuncta tamen cordis secreta reseruant. At puer obsequiis apte praedulcibus ambos Ad proprium semper cogens nectebat amorem. Interea ueteris scripti per debita currens Omnia saeclorum series promissa trahebat. Zachariae suboles desertis uallibus omnes Ad deponendas maculas clamore uocabat, Fluminis ut liquidi caperent miranda lauacra, Quis animae uirtus abluta sorde niteret; Esaias uates cecinit quod numine iussus: "Vox late resonat desertis uallibus; amplas Instruite stratas, omnis sit recta uiarum Semita, quae Domini digne uestigia gestet. Subsident colles, uallis complebitur omnis; Corriget anfractus iteris bona linea recti Corporeisque oculis lumen tractare serenum Omnibus indulget genitor Dominusque salutis." Ergo aderant populi passimque hinc inde ruentes Complebant ripas auidique lauacra petebant. Texta camelorum fuerant uelamina saetis, Et zonae pellis medium cinxere profetam. Et tenuem uictum praebent siluestria mella. Isque ubi tot populos diuersis sedibus ortos Irruere ad fluuium cernit, sic incipit ore: "Vipereae gentis suboles, quis debita uobis Supplicia urgentesque iras euadere monstrat? Sed facite, o miseri, fructum, si paenitet, aptum, Nec generis uestri tollat fiducia mentes. Nam facile e saxis etiam pro nomine plebes Succedet uestro, suboles quia degener errat. Proxima roboreis iamiam radicibus instat Cunctorum ante oculos acies leuata securis. Caedentur siluae steriles ignemque fouebunt. Nunc ego praeteritas maculas in flumine puro Abluere institui; ueniet sed fortior alter, Cuius uincla pedum non sum contingere dignus. Abluet ille hominis sancto spiramine mentem Flammarumque globis purgabit noxia corda. Illius et manibus ruralis pala tenetur Et propria ipsius purgabitur area frugum Horreaque implebit secreti copia farris Aeternusque leues paleas populabitur ignis." Haec ait et properis per siluam passibus ipsum Cernit Iordanis ueneranda lauacra petentem. Sed uetat increpitans uates et talia fatur: "Tune meis manibus dignaris mergier undis, Cum tua me melius possint mundare lauacra?" Dixit Iohannes, cui talia reddit Iesus: "Nunc sine, nam decet hoc, sic sancta per omnia nobis Iustitiae consectandus complebitur ordo." Haec memorans uitreas penetrabat fluminis undas. Surgenti manifesta dei praesentia claret. Scinditur auricolor caeli septemplicis aethra Corporeamque gerens speciem discendit ab alto Spiritus aeriam simulans ex nube columbam Et sancto flatu corpus perfudit Iesu. Tunc uox missa Dei longum per inane cucurrit Ablutumque undis Christum flatuque perunctum Alloquitur: "Te nate, hodie per gaudia testor Ex me progenitum, placet haec mihi gloria prolis." Tum petit umbrosos montes et lustra ferarum Obsequiumque illi patris praebere ministri Certabant rapidi, mox liuor daemonis atram Cum terrore rapit mentem, nec defuit aegro Temptandi interea Christum uersutia fallax. Quadraginta illi fuerant ex ordine soles. Ex quo nulla cibi potusque alimenta dabantur, Sed contenta simul firmi ieiunia cordis Terrarum ad regnum mentis secreta tenebant. Tunc epulas demum monuit conquirere corpus. Horrendi interea sceleris fallacia temptans: "Si te pro certo genuit Deus, omnibus, inquit, His poteris saxis forti sermone iubere Vsum triticei formamque capessere panis." Christus ad haec fatur: "Nil me iam talia terrent; Nam memini scriptum, quoniam non sola tenebit Vitam credentis facilis substantia panis, Sed sermone Dei complet pia pectora uirtus. Rursus at ille dolos uersutis artibus aptans Nectere temptator properat. Nam moenibus urbis Mox inferre pedem sensit, uis liuida Christum Culmine marmoreo fecit consistere templi. Tum sic aggreditur uocis fallente ueneno: "Si Deus est uere genitor tibi, culmine templi Aera per uacuum saltu iaculabere corpus. Testis erit scriptura tibi, quae spondet aperte Mandatum summi genitoris tale ministris, Vt lapsum studeant casu defendere corpus; Et famulis manibus current tua membra leuare, Ne lapidis laedat summas offensio plantas." Reddidit his Christus dictis contraria dicta: "Me meminisse magis scripti caelestis oportet, Ne uires Domini fidens audacia temptet." Rursus in abrupti montis consistere celsis Mox furibunda iugis sensit fallacia Christum, Ostendens illi fulgentia regna per orbem: "Cernis, ait, quae sit tantarum gloria rerum? Cuncta tuo possum iamiam concedere regno, Talia donantem si me ueneratus adores." Tunc sic instantem dictis reiecit Iesus: "Effuge pestiferi rabies uaesana ueneni, Haereat ut semper nobis immobile iussum, Vt iustus caeli Dominum deuotus adoret Vnius et famulans ueneretur nomen in aeuum." Talibus excussus fugit per deuia daemon. Ille ubi Iohannem cognouit carceris umbris Immersum, tristi compressit corde dolorem, Finibus et statuit Zabulonum ponere sedes, Vt dictum Esaiae concurreret ordine longo: "Terra Zabulonum et regionis Neptala nomen, Et uia trans pelagus longe Galilaea per arua Trans et Iordanen gentes populique tenebris Inclusi magnum lumen subitumque uidebunt, In mortisque illis umbra residentibus alma Exoritur fidei resplendens luce uoluntas." Ergo instare Dei regnantis munera Christus Nuntiat increpitans praeconia larga salutis. Praeteriensque uidet ponti per litora fratres, Praesolidum Simonem, dignum cognomine Petri, Andreamque simul, sinuosa uolumina lini Piscibus insidias disponere marmoris undis. "Nunc, inquit, pisces capitis maris aestibus altis, Sed me si libeat sectari, fortia uobis Prouenient hominum praepulchra indagine lucra." Olli confestim firmato pectore certi Retibus abiectis pariter praecepta sequuntur. Post fratres Iacobum Iohannemque marinis Insidias gregibus maculoso innectere textu Vt uidit similemque dedit de litore uocem, Illi Zebedeum genitorem in puppe relinquunt Ilico sectantes pulcherrima iussa salutis. Exhinc per terram Galilaeam sancta serebat Insinuans populis regni praeconia Christus Donabatque citam inualidis aegrisque medellam; Et mox crebra procul Syriam iam fama tenebat Mille sonans uerbis praesentia munera Christi. Denique certatim languoris tabe peresos Diuersisque malis nexos, quis longa dolore Absumpsit populans membrorum robora tabes, Monstrabant Christo; facili sed munere cunctos Reddebat propere miranda ad gaudia sanos. Iamque animae ipsius morbi saeuique furores Et lunae cursum comitata insania mentis Discessere graui sermonis pondere iussa. Illum stipantes miracula magna mouentem Mixtae sectantur turbae Solymique Syrique Et Iudaea frequens populis Galilaeaque plebes, Quos et Iordanes dirimit stagnante fluento. Hos populos cernens praecelsa rupe resedit Ac sic discipulis gremium cingentibus infit: "Felices humiles, pauper quos spiritus ambit, Illos nam caeli regnum sublime receptat, His similes mites, quos mansuetudo coronat, Quorum debetur iuri pulcherrima tellus. Hoc modo lugentes solacia magna sequentur. Pabula iustitiae qui nunc potusque requirunt, Illos plena manet satiandos copia mensae. Felix, qui miseri doluit de pectore sortem, Illum nam Domini miseratio larga manebit. Felices, puro qui caelum corde tuentur, Visibilis Deus his per saecula cuncta patebit. Pacificos Deus in numerum sibi prolis adoptat. Felices nimium, quos insectatio frendens Propter iustitiam premit; his mox regia caeli Pandetur. Gaudete, operum quos iusta tenentes Vrgebit praeceps stimulis iniuria saeuis; Plurima nam merces uobis seruatur in aethra, Namque profetarum fuit insectatio talis. Discite uos hac in terra salis esse saporem. Hic sapor amissa si iam uirtute senescit, Quae salis absumptos acuet substantia gustus? Nec quisquam uani post haec superest salis usus, Ni longe abiectum cuncta ut uestigia calcent. Vos estis mundi clarum (ne abscondite) lumen. Nam quis praecelsis impostam rupibus urbem Occultare queat? Vestrum sic lumen ad omnes Perueniat rerumque decus sub luce serena Ponatur. Cunctis genitoris gloria uestri Laudetur, celsi thronus est cui regia caeli. Non ego nunc priscas leges dissoluere ueni Vertere nec, ueteres ponunt quae iussa profetae; Omnia nam uobis per me complenda manebunt. Vera loquor, donec caeli terraeque marisque Interitus ueniat, legis nec littera saltem Aut apicis parui gracilis distinctio deerit, Omnia quin fiant digesto ex ordine saecli. Si quis enim minimam mandati soluere partem Ausus erit, pariterque homines audendo docebit, Hic minimi nomen caelesti in sede tenebit. At quicumque operis proprii moderamina seruans Inuiolata simul tradet praecepta priorum, Magnus erit magnique feret trans sidera nomen. Audistis ueteris iussum moderamine legis. Humano si quis macularit sanguine palmas, Ille reus ferro persoluet uindice poenas. Ast ego praecipiam, ne quis consurgere in iras Audeat atque odio fratris feruente moueri. Nam reus hic aequo poenas sub iudice pendet. Nec minor illorum conuicia flamma sequetur, Qui fatui miseriue cient sub nomine fratrem. Sin offerre uoles, uenerans altaria, munus Et tua tunc tacitae mentis penetralia tanget, Quod tibi sit cum fratre domi suscepta simultas, Munera cuncta illic aditis admota relinque Et prius ad pacem properans transcurre petendam. Fraterno demum iam conciliatus amori Offer grata Deo tranquillo pectore dona. Est tibi praeterea semper contraria uirtus Corporis; hoc casti celeri curetur amore, Dum rapidae tecum graditur per compita uitae. Accusabit enim polluti corporis usus Et te sublimi statuet sub iudice uinctum. Damnatum rapient ad uincula saeua ministri Nec prius e tenebris solueris carceris atri, Vltima quam minimi reddatur portio nummi. Haut ignota, reor, uobis stat cautio legis Corpus adulterio prohibens, sed nunc mea iussa Occulta internae frenant molimina mentis: Nec minus optati quam facti poena luenda est. Si te forte oculi dextri laqueauerit error, Auctorem miserae properans conuellito labis Et iaculare procul. Nam membrum perdere refert Exiguum, flammis quam totum dedere corpus Perpetuisque animam pariter conuoluere poenis. Et si dextra manus mentem per deuia ducit, Erroris causam praestat decidere ferro, Quam totum aeternis corpus concedere flammis. Praecipiunt ueteres, si quis conubia rumpit, Scribere discidium, iuris feralia uerba. Sola uiri recte discedet adultera tectis, Ast aliae maneant, nam casti iura pudoris Auctore amittet mulier deserta marito. Antiquae leges prohibent periuria linguis, Sed nostris cedat iurandi audacia iussis. Nec fas est homini caelum iurare per altum, Quod sedes Domini, nec quae uestigia gestat Terra Dei, Solymaeue urbis uenerabile nomen, Quod regis magni propria est, iurabitur umquam. Nec caput in proprium cuiquam iurare licebit, Namque potestatem minimi non esse capilli Cernitis albumue aut nigrum mutare colorem. Est est sufficiat, quod non est dicite: non est. Quod superest istis, totum fallaciter aegro Suggeret obreptans animo uis taetra ueneni. Peruulgata diu legis praecepta tenetis: Laedentem semper similis uindicta sequatur, Sed tranquilla malum melius patientia uincet; Ac si quis partem palma percusserit oris, Mox aliam uultus partem praebere memento. Auferet aut tunicam si quis ui iudicis instans, Cede libens pariterque ferat tua pallia secum. Si te forte aliquis passus per mille iubebit Ire uiam grauidique oneris perferre laborem, Mox perges aliudque iteris comitabere duplum. Si quis egens poscet uel si simulabit egentem, Ex animo miserans largire; aut mutua si quis Orabit, tribue, et mitem ne subtrahe uultum. Nec tibi sit placitum solis succurrere amicis Aut caecis odiis inimicos ducere dignos. Quin ego praecipiam semper blando esse per omnes Obsequio precibusque Deum mollire benignis Pro uita ipsorum, qui uos exscindere gaudent Aduersisque truces animis odiisque sequuntur. Nam genitor noster communia lumina solis Communesque dedit pluuias iustisque malisque. Quod si coniunctos tantum ueneramur amicos, Quis locus hic iustae poterit mercedis haberi? Seruit amicitiae tantum gens dedita lucris. Sed uos perfecto similes estote parenti. Sicubi iustitiae pandetur pulchra facultas, Deuitate oculos hominum; nam nulla manebit Merces, posterius quae factum tale sequatur. Applaudet tantum sterilis laudatio uulgi. Sed quod dextra facit, faciat, nescire sinistram Conueniet; iustis meritis tum digna rependet Occulti solus scrutator praemia cordis. Sunt quos praetumidae tollit iactantia mentis, Et precibus propriis gaudent assistere turbas Multifluisque diem uerbis ducendo fatigant; His uotis pompae fructus succedit inanis. Sed secreta domus precibus penetralia castis Claudantur paucisque Deum uenerabere uerbis. Scit pater ipse, tui quae sit trepidatio cordis. Nil absente Deo loquimur, nil abdita clausum Pectoris antra tegunt, praesens Deus omnia cernit. His igitur uotum placeat concludere uerbis: Sidereo genitor residens in uertice caeli, Nominis, oramus, ueneratio sanctificetur In nobis, pater alte, tui: tranquillaque mundo Adueniat regnumque tuum lux alma reclaudat. Sic caelo ut terris fiat tua clara uoluntas, Vitalisque hodie sancti substantia panis Proueniat uobis; tua mox largitio soluat Innumera indulgens erroris debita praui: Et nos haut aliter concedere fenora nostris. Taetri saeua procul temptatio daemonis absit Eque malis tua nos in lucem dextera tollat. Sic etenim genitor populis delicta remittet, Si uestra alterni uobis peccata uelitis Cedere nec durum erratis intendere pectus. Sunt etiam praegrata Deo ieiunia plebis; Sed propriam multi faciem foedare laborant, Quo uanam captent hominum ieiunia famam. Tu uero et grato crinem nitefactus oliuo Laetantem puris de fontibus ablue uultum, Vt solus genitor deuoti pectoris altum Seruitium cernens laudet meritumque rependat. Vanum est defossis terra inuigilare talentis. Illic aerugo et tineae dominantur edaces, Cunctaque diripiunt fures egesta latebris. Condite thesauros uobis in uertice caeli; Non aerugo illos tineaeue aut horrida furum Factio diripiet. Vobis ubi condita res est, Illic corda etiam simili dicione tenentur. Corporis est lumen, quo publica lumina cernis; Sed si pura acies oculis simplexque nitebit, Clare totius splendebunt corporis artus. Sin uero nequam fuerit paruumque uidebit, Obscurae incumbent super omnia membra tenebrae. In nigras lumen sed si conuertitur umbras, Ipsis horror erit quantus sine luce tenebris? Nemo potest dominis aeque seruire duobus, Vnius aut odiis cedet uel cedet amori, Nec pariter dominum seruus patietur utrumque. Haut umquam poterit quis diuitiisque Deoque Inseruire simul; sed uos haec iussa tenete: Sollicitet proprio ne uos pro corpore uestis, Neu faciles uictus aegra disquirite cura. Nonne animam pluris facimus quam corporis escas? Aut dubitat corpus quisquam praeponere uesti? Aerias spectemus aues: num uomere presso Terga soli subigunt, iaciunt aut semina farris, Aut segetum culmos incurua falce recidunt? Proueniet tamen his satias potusque cibique. Nonne Deo magis est hominum curatio cordi? Nec dignum fuerat uestis suspendere curam Pectoribus nostris; non, si cubitalia possent Incrementa suis homines imponere membris. Cernite, per pingues agros ut lilia fulgent! Non ulli tamen his umquam incubuere labores, Nec Solomona illum, cum regni diuitis aula Aflueret, talis contexit gratia uestis. Quod si pratorum fruticumque uirentia laeta Ipse Deus uestit nostris obnoxia flammis, Cur uobis potior non est fiducia patris? Ergo cibum potum uestemque et inania cuncta Gentibus infidis terrenam linquite curam. Vos potius digne caelestia quaerite regna Iustitiamque Dei (spontanea cetera current), Crastina nec uobis curetur copia rerum; Quisque dies sibimet satis est pro fraude diurna. Iudicium uestrum fugiat damnatio saeua: Nam Dominus uestri iuris documenta sequetur, Quae uos in terris statuetis tempore capti: Mensuram tibi, quam ponis, portare necesse est. Cernis adhaerentem fistucam in lumine fratris, Nec tamen in proprio tignum consistere sentis Atque oculum prius alterius purgare laboras; Deripe sed proprio fallax de lumine lignum, Tunc minimam alterius curabis demere aristam. Ne canibus sanctum dederitis neue uelitis Turpiter immundis iactare monilia porcis. Namque illa in caeno pedibus subiecta iacebunt Conuersique sues uasto uos uulnere rumpent. Poscenti dabitur, quaerens inuenta tenebit, Pulsantique aditus foribus pandetur apertis. Vos homines uatis panem poscentibus omnes Non lapidem dabitis piscemue petentibus anguem; Vos, inquam, rigidi, quibus alte est insita cordis Durities, uestris dabitis semper bona natis. Indulgens hominum genitor bona mitia digne Quam praestare magis gaudet poscentibus aequis! Quae cupitis uobis hominum benefacta uenire, Haec eadem uestro cunctis praestate fauore. Haec legis summa est, hoc ius dixere profetae. Ite per angustam, iusti, super aethera portam. Quam lata et spatiosa uia est, quae limite laeuo Praeruptum conuoluit iter caligine mortis, Innumeraeque illam penetrant per prona cateruae! Vitalis uastis stipatur semita saxis, Celsaque uis paucos ducit per scrupea uirtus. At si quos nimium fallax illexque malorum Planities suasit deformi lubrica lapsu, Arripit hos pronosque trahit uelut impetus amnis, Aut alacer sonipes ruptis effrenus habenis, Aut rectoris egens uentosa per aequora puppis. Obseruate illos, fulso qui nomine uobis Insidias faciunt appellanturque profetae. Hos ouium species uestit, sed saeua luporum Pectora fraude tegunt, lacerantque incauta trahentes Agmina cedentum, saeuus quos decipit error. Fructibus e propriis noscuntur talia monstra; Quemque petat finem fallax doctrina uidendum est. Nam neque de tribulis ficus nec sentibus uuas Prouenisse umquam ruris per terga notastis. Vtque arbor proprio uestitur germine pomi, Sic dolus illorum fructu monstrante patescit. Non ego palpantum uerbis et honore mouebor, Nec, me quod dominum praeblanda adolatio dicet, Praemia caelestis capient spontanea sedis. Illi sed merito gaudebunt munere regni, Qui facient nostri genitoris iussa uolentes. Adueniet mox summa dies, quae iure seuero Praemia iustitiae tribuet scelerique gehennam. Tunc mihi multorum clamabit talia fletus: Nonne tuo quondam magnae sub nomine nobis Virtutes sanctis domuerunt omnia iussis? Saepe etiam nostra est uox annumerata profetis Seruiuitque tuo nobis sub nomine daemon. Tunc iurabo illis, quod talis cognita numquam Vita mihi est hominum, gestis quae sordet iniquis. Quisque meis monitis auresque et facta dicabit, Tunc aequabo uiro solidis fundamina saxis Ponenti, librata super cui moenia surgent. Illa domus pluuiis uentisque illaesa manebit Torrentumque minas firmato robore uincet, Haerent immotae quoniam fundamina petrae. Qui uero auditu tantum mea iussa tenebit Diuersisque procul factis per lubrica perget, Hunc similem faciam, uolucri qui fulcit harena Fundamenta domus; primo cui flamine uenti Et pluuia infusis coepit cum incumbere riuis, Omnis subuerso procumbit pondere moles Insequiturque graui tectorum strage ruina." Talia dicentem fixa admiratio plebis Immensum stupuit, quoniam transcenderat alte Doctrinam ueterum Christo concessa potestas. Denique linquentem celsi fastigia montis Stipabat gaudens populorum turba sequentum Ecce sed horrenda confixus uiscera tabe, Quem toto obsessum foedarat corpore lepra, Procubuit uenerans iuuenis Christumque precatur: "Vt caream tandem languoris pondere tanti, Sufficiet uoluisse tuum." Tum dextera Christi Attactu solo purgauit lurida membra. Incolumique dehinc: "Celaris gaudia, iussit, Et legi parens offers tua munera templo. Inde recedenti supplex se protinus offert Centurio et precibus proiectus talibus orat: "Impubis pueri cruciatur spiritus aeger, Cuius cuncta repens membrorum munia languor Dissoluit uitamque tenet iam poena superstes. Sed iussu miserere precor, nam tecta subire Crimina nostra uetant uitae lucisque parentem. Nunc uerbo satis est iubeas remeare salutem. Subiectos mihi saepe uiros sic nostra potestas Officiis uerbo iussis parere coegit. Dixerat. Ille uiri motus precibusque fideque Talia conuersus populo dat dicta sequenti: "Haut umquam talem memini me gentis auitae Inuenisse fidem; sed ueris discite dictis, Quod multos homines diuersis partibus orbis Progenitos caeli regnum sublime uocabit Cum patribus nostris uitali accumbere mensae, Progenies quorum caecis demersa tenebris Dentibus horrendum stridens fletumque frequentans Perpetuis poenae cruciatibus acta subibit. At tibi iam, iuuenis, mentis uirtute fidelis, Vt credis, ueniet fructus cum luce salutis." Dixerat et dicto citius cum uox loquentis Ad puerum celeris transcurrunt munera uerbi, Ingressusque domum miles properante recursu Praeuenisse Dei laetatur dona medentis. Aedes inde Petri sanctus penetrabat Iesus, Cuius anhela socrus aestu febrique iacebat. Vtque illi dextram tetigit saluator Iesus, Sana ministerium praebebat femina mensis.