# Enigmata (100)

# ALD P
Arbiter, aethereo iugiter qui regmine sceptrA
Lucifluumque simul caeli regale tribunaL
Disponis moderans aeternis legibus illuD —
Horrida nam multans torsisti membra VehemotH,
Ex alta quondam rueret dum luridus arcE —
Limpida dictanti metrorum carmina praesuL
Munera nunc largire, rudis quo pandere reruM
Versibus enigmata queam clandistina fatV:
Sic, Deus, indignis tua gratis dona rependiS.
Castalidas nimphas non clamo cantibus istuC,
Examen neque spargebat mihi nectar in orE;
Cynthi sic numquam perlustro cacumina, sed neC
In Parnasso procubui nec somnia uidI.
Nam mihi uersificum poterit Deus addere carmeN
Inspirans stolidae pia gratis munera mentI;
Tangit si mentem, mox laudem corda rependunT.
Metrica nam Moysen declarant carmina uateM
Iamdudum cecinisse prisci uexilla tropeI,
Late per populos illustria, qua nitidus SoL
Lustrat ab oceani iam tollens gurgite cephaL;
Et psalmista canens metrorum cantica uocE,
Natum diuino promit generamine numeN
In caelis prius exortum, quam Lucifer orbI
Splendida formatis fudisset lumina saecliS.
Verum si fuerint bene haec enigmata uersV,
Explosis penitus naeuis et rusticitatE,
Ritu dactilico recte decursa nec erroR
Seduxit uana specie molimina mentiS,
Incipiam potiora, sui Deus arida seruI,
Belligero quondam qui uires tradidit IoB,
Viscera perpetui si roris repleat haustV.
Siccis nam laticum duxisti cautibus amneS
Olim, cum cuneus transgresso marmore rubrO
Desertum penetrat, cecinit quod carmine DauiD.
Arce poli, genitor, seruas qui saecula cunctA,
Soluere iam scelerum noxas dignare nefandaS.

# ALD 1
Altrix cunctorum, quos mundus gestat, in orbe
nuncupor (et merito, quia numquam pignora tantum
improba sic lacerant maternas dente papillas).
Prole uirens aestate; tabescens tempore brumae.

# ALD 2
Cernere me nulli possunt nec prendere palmis;
argutum uocis crepitum cito pando per orbem.
Viribus horrisonis ualeo confringere quercus;
nam superos ego pulso polos et rura peragro.

# ALD 3
Versicolor fugiens caelum terramque relinquo;
non tellure locus mihi, non in parte polorum est.
Exilium nullus modo tam crudele ueretur;
sed madidis mundum faciam frondescere guttis.

# ALD 4
Crede mihi, res nulla manet sine me moderante,
et frontem faciemque meam lux nulla uidebit.
Quis nesciat dicione mea conuexa rotari
alta poli solisque iubar lunaeque meatus?

# ALD 5
Taumantis proles priscorum famine fingor,
ast ego prima mei generis rudimenta retexam:
sole ruber genitus sum partu nubis aquosae;
lustro polos passim, solos non scando per austros.

# ALD 6
Nunc ego cum pelagi fatis communibus insto,
tempora reciprocis conuoluens menstrua cyclis:
ut mihi lucifluae decrescit gloria formae,
sic augmenta latex cumulatus gurgite perdit.

# ALD 7
Facundum constat quondam cecinisse poetam:
‘Quo Deus et quo dura uocat Fortuna; sequamur!’
Me ueteres falso dominam uocitare solebant,
sceptra regens mundi dum Christi gratia regnet.

# ALD 8
Nos Athlante satas stolidi dixere priores;
nam septena cohors est, sed uix cernitur una.
Arce poli gradimur necnon sub Tartara terrae;
furuis conspicimur tenebris et luce latemus,
nomina de uerno ducentes tempore prisca.

# ALD 9
En ego non uereor rigidi discrimina ferri,
flammarum neu torre cremor; sed sanguine capri
uirtus indomiti mollescit dura rigoris:
sic cruor exsuperat, quem ferrea massa pauescit.

# ALD 10
Sic me iamdudum rerum ueneranda potestas
fecerat, ut domini truculentos persequar hostes;
rictibus arma gerens bellorum praelia patro,
et tamen infantum fugiens mox uerbera uito.

# ALD 11
Flatibus alternis uescor cum fratre gemello;
non est uita mihi, cum sint spiracula uitae.
Ars mea gemmatis dedit ornamenta metallis:
gratia nulla datur mihi, sed capit alter honorem.

# ALD 12
Annua dum redeunt texendi tempora telas,
lurida setigeris replentur uiscera filis;
moxque genestarum frondosa cacumina scando,
ut globulos fabricans tum fati sorte quiescam.

# ALD 13
Quamuis aere cauo salpictae classica clangant,
et citharae crepitent strepituque tubae modulentur,
centenos tamen eructant mea uiscera cantus;
me praesente stupet mox musica chorda fibrarum.

# ALD 14
Pulcher et excellens specie, mirandus in orbe,
ossibus ac neruis ac rubro sanguine cretus;
cum mihi uita comes fuerit, nihil aurea forma
plus rubet et moriens mea numquam pulpa putrescit.

# ALD 15
Ignibus in mediis uiuens non sentio flammas,
sed detrimenta rogi penitus ludibria faxo.
Nec crepitante foco nec scintillante fauilla
ardeo, sed flammae flagranti torre tepescunt.

# ALD 16
Nunc cernenda placent nostrae spectacula uitae:
cum grege piscoso scrutor maris aequora squamis,
cum uolucrum turma quoque scando per aethera pennis,
et tamen aethereo non possum uiuere flatu.

# ALD 17
E geminis nascor per ponti caerula concis,
uellera setigero producens corpore fulua;
en clamidem pepli necnon et pabula pulpae
confero: sic duplex fati persoluo tributum.

# ALD 18
Dudum compositis ego nomen gesto figuris:
ut leo, sic formica uocor sermone Pelasgo
tropica nominibus signans praesagia duplis,
cum rostris auium nequeam rescindere rostro.
Scrutetur sapiens, gemino cur nomine fungar.

# ALD 19
Dudum limpha fui squamoso pisce redundans,
sed natura nouo fati discrimine cessit,
torrida dum calidos patior tormenta per ignes:
nam cineri facies niuibusque simillima constat.

# ALD 20
Mirificis formata modis, sine semine creta
dulcia florigeris onero praecordia praedis;
arte mea crocea flauescunt fercula regum.
Semper acuta gero crudelis spicula belli,
atque carens manibus fabrorum uinco metalla.

# ALD 21
Corpore sulcato necnon ferrugine glauca,
sum formata fricans rimis informe metallum.
Auri materias massasque polire sueta;
plano superficiem constans asperrima rerum;
garrio uoce carens rauco cum murmure stridens.

# ALD 22
Vox mea diuersis uariatur pulcra figuris;
raucisonis numquam modulabor carmina rostris.
Spurca colore tamen, sed non sum spreta canendo:
sic non cesso canens fato terrente futuro;
nam me bruma fugat, sed mox aestate redibo.

# ALD 23
Nos geminas olim genuit natura sorores,
quas iugiter rectae legis censura gubernat;
temnere personas et ius seruare solemus.
Felix in terra fieret mortalibus aeuum,
iustitiae normam si seruent more sororum.

# ALD 24
Me caput horrentis fertur genuisse draconis;
augeo purpureis gemmarum lumina fucis,
sed mihi non dabitur rigida uirtute potestas,
si prius occumbat squamoso corpore natrix,
quam summo spolier capitis de uertice rubra.

# ALD 25
Vis mihi naturae dedit, immo creator Olimpi,
id, quo cuncta carent ueteris miracula mundi.
Frigida nam chalibis suspendo metalla per auras,
ui quadam superans sic ferrea fata reuinco,
mox adamante Cypri praesente potentia fraudor.

# ALD 26
Garrulus in tenebris rutilos cecinisse solebam
augustae lucis radios et lumina Phoebi.
Penniger experto populorum nomine fungor;
arma ferens pedibus belli discrimina faxo
serratas capitis gestans in uertice cristas.

# ALD 27
Frigidus ex gelido prolatus uiscere terrae;
duritiem ferri quadrata fronte polibo,
atque senectutis uereor discrimina numquam,
Mulcifer annorum numerum ni dempserit igne:
mox rigida species mollescit torribus atris.

# ALD 28
Sum mihi dissimilis uultu membrisque biformis,
cornibus armatus, horrendum cetera fingunt
membra uirum; fama clarus per Gnossia rura,
spurius incerto Creta genitore creatus;
ex hominis pecudisque simul cognomine dicor.

# ALD 29
Quis non obstupeat nostri spectacula fati,
dum uirtute fero siluarum robora mille,
ast acus exilis mox tanta gestamina rumpit?
Nam uolucres caeli nantesque per aequora pisces
olim sumpserunt ex me primordia uitae:
tertia pars mundi mihi constat iure tenenda.

# ALD 30
Nos denae et septem genitae sine uoce sorores;
sex alias nothas non dicimus annumerandas.
Nascimur ex ferro rursus ferro moribundae,
necnon et uolucris penna uolitantis ad aethram;
terni nos fratres incerta matre crearunt.
Qui cupit instanter sitiens audire docentes,
tum cito prompta damus rogitanti uerba silenter.

# ALD 31
Candida forma nitens necnon et furua nigrescens
est mihi, dum uaria componor imagine pennae;
uoce carens tremula nam faxo crepacula rostro.
Quamuis squamigeros discerpam dira colubros,
non mea letiferis turgescunt membra uenenis;
sic teneros pullos prolemque nutrire suesco
carne uenenata tetroque cruore draconum.

# ALD 32
Melligeris apibus mea prima processit origo,
sed pars exterior crescebat cetera siluis;
calciamenta mihi tradebant tergora dura.
Nunc ferri stimulus faciem proscindit amoenam,
flexibus et sulcos obliquat adinstar aratri.
Sed semen segiti de caelo ducitur almum,
quod largos generat millena fruge maniplos.
Heu! tam sancta seges diris extinguitur armis!

# ALD 33
Roscida me genuit gelido de uiscere tellus;
non sum setigero lanarum uellere facta;
licia nulla trahunt nec garrula fila resultant;
nec crocea Seres texunt lanugine uermes;
nec radiis carpor duro nec pectine pulsor;
et tamen en uestis uulgi sermone uocabor:
spicula non uereor longis exempta faretris.

# ALD 34
Quamuis agricolis non sim laudabilis hospes,
fructus agrorum uiridi de cespite ruris
carpo, cateruatim rodens de stipite libros,
iamdudum celebris spolians Nilotica regna,
quando decem plagas spurca cum gente luebant.
Cor mihi sub genibus, nam constat carcere saeptum;
pectora poplitibus subduntur more rubetae.

# ALD 35
Duplicat ars geminis mihi nomen rite figuris,
nam partem tenebrae retinent partemque uolucres.
Raro me quisquam cernet sub luce serena,
quin magis astriferas ego nocte fouebo latebras.
Raucisono medium crepitare per aethra suescens,
Romuleis scribor biblis, sed uoce Pelasga,
nomine nocturnas dum semper seruo tenebras.

# ALD 36
Corpore sum gracilis, stimulis armatus acerbis;
scando cateruatim uolitans super ardua pennis,
sanguineas sumens praedas mucrone cruento;
quadrupedi parcens nulli; sed spicula trudo
setigeras pecudum stimulans per uulnera pulpas,
olim famosus uexans Memphitica rura,
nam toros terebrans taurorum sanguine uescor.

# ALD 37
Nepa mihi nomen ueteres dixere Latini:
humida spumiferi spatior per litora ponti;
passibus oceanum retrograda transeo uersis,
et tamen aethereus per me decoratur Olimpus,
dum ruber in caelo bisseno sidere scando;
ostrea quem metuit duris perterrita saxis.

# ALD 38
Pergo super latices plantis suffulta quaternis
nec tamen in limphas uereor quod mergar aquosas,
sed pariter terras et flumina calco pedestris;
nec natura sinit celerem natare per afmnem,
pontibus aut ratibus fluuios transire feroces;
quin potius pedibus gradior super aequora siccis.

# ALD 39
Setiger in siluis armatos dentibus apros
cornigerosque simul ceruos licet ore rudentes,
contero nec parcens ursorum quasso lacertos;
ora cruenta ferens morsus rictusque luporum
horridus haud uereor regali culmine fretus;
dormio nam patulis, non claudens lumina, gemmis.

# ALD 40
Sum niger exterius rugoso cortice tectus,
sed tamen interius candentem gesto medullam.
Dilicias, epulas regum luxusque ciborum,
ius simul et pulpas battutas condo culinae:
sed me subnixum nulla uirtute uidebis,
uiscera ni fuerint nitidis quassata medullis.

# ALD 41
Nolo fidem frangas, licet irrita dicta putentur;
credula sed nostris pande praecordia uerbis.
Celsior ad superas possum turgescere nubes,
si caput aufertur mihi toto corpore dempto.
At uero capitis si pressus mole grauabor,
ima petens iugiter minorari parte uidebor.

# ALD 42
Grandia membra mihi plumescunt corpore denso;
par color accipitri, sed dispar causa uolandi,
nam summa exiguis non trano per aethera pennis,
sed potius pedibus spatior per squalida rura,
ouorum teretes praebens ad pocula testas;
Africa Poenorum me fertur gignere tellus.

# ALD 43
Lurida per latices cenosas lustro paludes;
nam mihi composuit nomen fortuna cruentum,
rubro dum bibulis uescor de sanguine buccis.
Ossibus et pedibus geminisque carebo lacertis,
corpora uulneribus sed mordeo dira trisulcis,
atque salutiferis sic curam praesto labellis.

# ALD 44
Me pater et mater gelido genuere rigore,
fomitibus siccis dum mox rudimenta uigebant,
quorum ui propria fortunam uincere possum,
cum nil ni latices mea possint uincere fata;
sed saltus, scopulos, stagni ferrique metalla
comminuens penitus naturae iura resoluam;
cum me uita fouet, sum clari sideris instar,
post haec et fato uictus pice nigrior exsto.

# ALD 45
In saltu nascor ramosa fronde uirescens,
sed fortuna meum mutauerat ordine fatum;
dum ueho per collum teretem uertigine molam:
tam longa nullus zona praecingitur heros.
Per me fata uirum dicunt decernere Parcas;
ex quo conficitur regalis stragula pepli:
frigora dura uiros sternant, ni forte resistam.

# ALD 46
Torqueo torquentes, sed nullum torqueo sponte;
laedere nec quemquam uolo, ni prius ipse reatum
contrahat et uiridem studeat decerpere caulem.
Feruida mox hominis turgescunt membra nocentis;
uindico sic noxam stimulisque ulciscor acutis.

# ALD 47
Absque cibo plures degebam marcida menses,
sed sopor et somnus ieiunia longa tulerunt.
Pallida purpureo dum glescunt gramine rura,
garrula mox crepitat rubicundum carmina guttur.
Post teneros fetus et prolem gentis adultam,
sponte mea fugiens umbrosas quaero latebras;
si uero quisquam pullorum lumina laedat,
affero compertum medicans cataplasma salutis
quaerens campestrem proprio de nomine florem.

# ALD 48
Sic me formauit naturae conditor almus:
lustro teres tota spatiosis saecula ciclis
latas in gremio portans cum pondere terras;
sic maris undantes cumulos et caerula cludo.
Nam nihil in rerum natura tam celer esset,
quod pedibus pergat, quod pennis aethera tranet
neu ponti uolitans per caerula squamis
nec rota, per girum quam trudit machina limphae),
currere sic posset, ni septem sidera tricent.

# ALD 49
Horrida, curua, capax, patulis fabricata metallis
pendeo nec caelum tangens terramue profundam,
ignibus ardescens necnon et gurgite feruens;
sic geminas uario patior discrimine pugnas,
dum latices limphae tolero flammasque feroces.

# ALD 50
Prorsus Achiuorum lingua pariterque Latina,
mille uocor uiridi folium de cespite natum.
Idcirco decies centenum nomen habebo,
cauliculis florens quoniam sic nulla frutescit
herba per innumeros telluris limite sulcos.

# ALD 51
Sponte mea nascor fecundo cespite uernans;
fulgida de croceo flauescunt culmina flore.
Occiduo claudor, sic orto sole patesco:
unde prudentes posuerunt nomina Graeci.

# ALD 52
Materia duplici palmis plasmabar apertis:
interiora mihi candescunt: uiscera lino
seu certe gracili iunco spoliata nitescunt;
sed nunc exterius flauescunt corpora flore
quae flammasque focosque laremque uomentia fundunt,
et crebro lacrimae stillant de frontibus udae.
Sic tamen horrendas noctis extinguo latebras;
reliquias cinerum mox uiscera tosta relinquunt.

# ALD 53
Sidereis stipor turmis in uertice mundi;
esseda famoso gesto cognomina uulgo;
in giro uoluens iugiter non uergo deorsum,
cetera ceu properant caelorum lumina ponto.
Hac gaza ditor: quoniam sum proximus axi,
qui Ripheis Scithiae praelatus montibus errat,
Vergilias numeris aequans in arce polorum,
cui pars inferior Stigia Letheaque palude
fertur et inferni fundo succumbere nigro.

# ALD 54
Credere quis poterit tantarum foedera rerum
temperet et fatis morum contraria fata?
Ecce larem, laticem quoque gesto in uiscere uentris,
nec tamen undantes uincunt incendia limphae,
ignibus aut atris siccantur flumina fontis,
foedera sed pacis sunt flammas inter et undas;
malleus in primo memet formabat et incus.

# ALD 55
Alma domus ueneror diuino munere plena,
ualuas sed nullus reserat nec limina pandit
culmina ni fuerint aulis sublata quaternis;
et licet exterius rutilent de corpore gemmae,
aurea dum fuluis flauescit bulla metallis,
sed tamen uberius ditantur uiscera crassa
intus, qua species flagrat pulcherrima Christi:
candida sanctarum sic floret gloria rerum;
nec trabis in templo, surgunt nec tecta columnis.

# ALD 56
Hospes praeruptis habitans in margine ripis
non sum torpescens, oris sed belliger armis,
quin potius duro uitam sustento labore,
grossaque prosternens mox ligna securibus uncis;
humidus in fundo, tranat qua piscis, aquoso,
saepe caput proprium tingens in gurgite mergo.
Vulnera fibrarum necnon et lurida tabo
membra medens pestemque luemque resoluo necantem;
libris corrosis et cortice uescor amara.

# ALD 57
“Armiger infausti Iouis” et “raptor Ganimidis:”
quamquam pellaces cantarent carmine uates,
non fueram “praepes,” quo fertur “Dardana proles;”
sed magis in summis cicnos agitabo fugaces
arsantesque grues proturbo sub aetheris axe.
Corpora dum senio corrumpit fessa uetustas,
fontibus in liquidis mergentis membra madescunt;
post haec restauror praeclaro lumine Phoebi.

# ALD 58
Tempore de primo noctis mihi nomen adhaesit;
occiduas mundi complector cardine partes;
oceano Titan dum corpus tinxerit almum,
et polus in glaucis descendens uoluitur undis,
tum sequor, in uitreis abscondens lumina campis,
et fortunatus, subito ni tollar ab aethra,
ut furuas lumen noctis depelleret umbras.

# ALD 59
Me dudum genuit candens onocrotalus albam,
gutture qui patulo sorbet de gurgite limphas.
Pergo per albentes directo tramite campos,
candentique uiae uestigia caerula linquo,
lucida nigratis fuscans anfractibus arua.
Nec satis est unum per campos pandere callem:
semita quin potius milleno tramite tendit,
quae non errantes ad caeli culmina uexit.

# ALD 60
Collibus in celsis saeui discrimina Martis,
quamuis uenator frustra latrante moloso,
garriat arcister contorquens spicula ferri
nil uereor; magnis sed fretus uiribus altos
belliger impugnans elefantes uulnere sterno.
Heu! fortuna ferox, quae me sic arte fefellit:
dum trucido grandes et uirgine uincor inermi!
Nam gremium pandens mox pulchra puerpera prendit
et uoti compos celsam deducit ad urbem.
Indidit ex cornu nomen mihi lingua Pelasga;
sic itidem propria dixerunt uoce Latini.

# ALD 61
De terrae gremiis formabar primitus arte;
materia trucibus processit cetera tauris,
aut potius putidis constat fabricata capellis.
Per me multorum clauduntur lumina leto,
qui domini nudus nitor defendere uitam.
Nam domus est constructa mihi de tergore secto
necnon et tabulis, quas findunt stipite, rasis.

# ALD 62
De madido nascor rorantibus aethere guttis,
turgida concrescens liquido de flumine lapsu,
sed me nulla ualet manus udo gurgite nantem
tangere, ni statim rumpantur uiscera tactu,
et fragilis tenues flatus discedat in auras.
Ante cateruatim per limphas duco cohortes,
dum plures ortu comites potiuntur eodem.

# ALD 63
Dum genus humanum truculenta fluenta necarent
et noua mortales multarent aequora cunctos
exceptis raris gignunt qui semina saecli,
primus uiuentum perdebam foedera iuris,
imperio patris contemnens subdere colla;
unde puto dudum uersu dixisse poetam:
“abluit in terris, quidquid deliquit in undis.”
Nam sobolem numquam dapibus saturabo ciborum,
ni prius in pulpis plumas nigrescere cernam.
Littera tollatur: post haec sine prole manebo.

# ALD 64
Cum Deus infandas iam plecteret aequore noxas
ablueretque simul scelerum contagia limphis,
prima praecepti compleui iussa parentis,
portendens fructu terris uenisse salutem.
Mitia quapropter semper praecordia gesto,
et felix praepes nigro sine felle manebo.

# ALD 65
Fida satis custos conseruans peruigil aedes,
noctibus in furuis caecas lustrabo latebras,
atris haud perdens oculorum lumen in antris.
Furibus inuisis, uastant qui farris aceruos,
insidiis tacite dispono scandala mortis,
et uaga uenatrix rimabor lustra ferarum,
nec uolo cum canibus turmas agitare fugaces,
qui mihi latrantes crudelia bella ciebunt:
gens exosa mihi tradebat nomen habendum.

# ALD 66
Nos sumus aequales communi sorte sorores,
quae damus ex nostro cunctis alimenta labore.
Par labor ambarum, dispar fortuna duarum,
altera nam cursat, quod numquam altera gessit;
nec tamen inuidiae stimulis agitamur acerbis:
utraque, quod mandit, quod ruminat ore patenti,
comminuens reddit famulans sine fraude maligna.

# ALD 67
Sicca pruinosam crebris effundo fenestris,
candentemque niuem iactans de uiscere furuo;
et tamen omnis amat, quamuis sit frigida nimbo
densior et nebulis late spargatur in aula.
Qua sine mortales grassantur funere leti
animae pariter pereunt, dum uita fatescit)
et qua ditati contemnunt limina Ditis.
Liquitur in prunis numquam torrentibus haec nix,
sed, mirum dictu, magis indurescit ad ignem.

# ALD 68
Sum caua, bellantum crepitu quae corda ciebo,
uocibus horrendis stimulans in bella cohortes.
Idcirco reboans tanto clamore resulto,
quod nulla interius obtundant uiscera uocem;
spiritus in toto sed regnant corpore flabra.
Garrula me poterit numquam superare cicada
aut arguta simul cantans luscinia ruscis
quam lingua propria dicunt acalantida Graeci.

# ALD 69
Semper habens uirides frondenti in corpore crines,
tempore non ullo uiduabor tegmine spisso,
Circius et Boreas quamuis et flamina Chauri
uiribus horrendis studeant deglobere frontem;
sed me pestiferam fecerunt fata reorum,
cumque uenenatus glescit de corpore stipes,
lurcones rabidi quem carpunt rictibus oris,
occido mandentum mox plura cadauera leto.

# ALD 70
De terris orior candenti corpore pelta,
et niue fecunda, Vulcani torre rigescens,
carior et multo quam cetera scuta duelli;
nec tamen in medio clipei stat ferreus umbo.
Me sine quid prodest dirorum parma uirorum?
Vix artus animaeque carerent tramite mortis,
ni forsan ualidis refrager uiribus Orco.

# ALD 71
Me pedibus manibusque simul fraudauerat almus
arbiter, immensum primo dum pangeret orbem;
fulcior haud uolitans ueloci praepetis ala,
spiritus alterno uegitat nec corpora flatu;
quamuis in caelis conuexa cacumina cernam,
non tamen undosi contemno marmora ponti.

# ALD 72
Omnia membra mihi plasmauit corporis auctor,
nec tamen ex isdem membrorum munia sumpsi;
pergere nec plantis oculis nec cernere possum,
quamquam nunc patulae constent sub fronte fenestrae;
nullus anhelanti procedit uiscere flatus
spicula nec geminis nitor torquere lacertis.
Heu! frustra factor confinxit corpus inorme,
totis membrorum dum frauder sensibus intus.

# ALD 73
Per caua telluris clam serpo celerrimus antra,
flexos uenarum girans anfractibus orbes;
cum caream uita sensu quoque funditus expers,
quis numerus capiat uel quis laterculus aequet,
uita uiuentum generem quot milia partu?
His neque per caelum rutilantis sidera sperae,
fluctiuagi ponti nec compensantur harenae.

# ALD 74
Glauca seges lini uernans ex aequore campi,
et tergus mihi tradebant primordia fati.
Bina mihi constant torto nam brachia filo,
ex quibus immensum trucidabam mole tirannum,
cum cuperent olim gentis saeuire falanges.
Plus amo cum tereti bellum decernere saxo
quam duris pugnans ferrata cuspide contis.
Tres digiti totum uersant super ardua corpus;
erro caput circa tenues et tendor in auras.

# ALD 75
Aera per sudum nunc binis remigo pennis,
horridus et grossae depromo murmura uocis,
inque cauo densis conuersor stipite turmis
dulcia conficiens propriis alimenta cateruis,
et tamen humanis horrent haec pabula buccis.
Sed quicumque cupit disrumpens foedera pacis
dirus commaculare domum sub culmine querno,
extemplo socias in bellum clamo cohortes,
dumque cateruatim stridunt et spicula trudunt,
agmina defugiunt iaculis exterrita diris.
Insontes hosti sic torquent tela nocenti
plurima, quae constant tetris infecta uenenis.

# ALD 76
Fausta fuit primo mundi nascentis origo,
donec prostratus succumberet arte maligni;
ex me tunc priscae processit causa ruinae,
dulcia quae rudibus tradebam mala colonis.
En iterum mundo testor remeasse salutem,
stipite de patulo dum penderet arbiter orbis,
et poenas lueret soboles ueneranda Tonantis.

# ALD 77
Quis prior in mundo deprompsit tegmina uestis,
aut quis clementer miserum protexit egenum?
Irrita non referam uerbis nec friuola fingam;
primitus in terra proprio de corpore peplum,
ut fama fertur, produxi frondibus altis;
Carica me curuat, dum massis pabula praestat,
sedulus agricola brumae quas tempore mandit.

# ALD 78
En, plures debrians impendo pocula Bacchi,
uinitor expressit quae flauescentibus uuis
pampinus et uiridi genuit de palmite botris,
nectare cauponis complens ex uite tabernam.
Sic mea turgescunt ad plenum uiscera musto,
et tamen inflatum non uexat crapula corpus,
quamuis hoc nectar centenis hauserit urnis.
Proles sum terrae glescens in saltibus altis;
materiam cuneis findit sed cultor agrestis,
pinos euertens altas et robora ferro.

# ALD 79
Non nos Saturni genuit spurcissima proles
Iupiter, immensum fingunt quem carmina uatum,
nec fuit in Delo mater Latona creatrix;
Cynthia non dicor nec frater Apollo uocatur,
sed potius summi genuit regnator Olimpi,
qui nunc in caelis excelsae praesidet arci.
Diuidimus mundum communi lege quadratum,
nocturnos regimus cursus et frena dierum;
ni soror et frater uaga saecula iure gubernent,
heu! chaos immensum clauderet cuncta latebris,
atraque nunc Erebi regnarent Tartara nigri.

# ALD 80
De rimis lapidum profluxi flumine lento,
dum frangant flammae saxorum uiscera dura,
et laxis ardor fornacis regnat habenis;
nunc mihi forma capax glacieque simillima lucet.
Nempe uolunt plures collum constringere dextra
et pulchre digitis lubricum comprendere corpus;
sed mentes muto, dum labris oscula trado,
dulcia compressis impendens basia buccis,
atque pedum gressus titubantes sterno ruina.

# ALD 81
Semper ego clarum praecedo lumine lumen;
signifer et Phoebi, lustrat qui limpidus orbem;
per caelum gradiens obliquo tramite flector;
eoas partes amo, dum iubar inde meabit
finibus Indorum, cernunt qui lumina primi.
O felix olim seruata lege Tonantis!
Heu! post haec cecidi proterua mente superbus;
ultio quapropter funestum perculit hostem.
Sex igitur comites mecum super aethera scandunt,
gnarus quos poterit per biblos pandere lector.

# ALD 82
Discolor in curuas deflecto membra cauernas,
pugnas exercens dira cum gente draconum.
Non ego dilecta turgesco prole mariti,
nec fecunda uiro sobolem sic edidit aluus,
residuae matres ut sumunt semina partus;
quin magis ex aure praegnantur uiscera fetu.
Si uero proles patitur discrimina mortis,
dicor habere rudem componens arte medelam.

# ALD 83
Arida spumosis dissoluens faucibus ora,
bis binis bibulus potum de fontibus hausi.
Viuens nam terrae glebas cum stirpibus imis
nisu uirtutis ualidae disrumpo feraces;
at uero linquit dum spiritus algida membra,
nexibus horrendis homines constringere possum.

# ALD 84
Nunc mihi sunt oculi bis seni in corpore solo,
bis ternumque caput, sed cetera membra gubernant.
Nam gradior pedibus suffultus bis duodenis,
sed decies nouem sunt et sex corporis ungues,
sinzigias numero pariter similabo pedestres.
Populus et taxus, uiridi quoque fronde salicta
sunt inuisa mihi, sed fagos glandibus uncas,
fructiferas itidem florenti uertice quercus
diligo; sic nemorosa simul non spernitur ilex.

# ALD 85
Iam referam uerbis tibi, quod uix credere possis,
cum constet uerum fallant nec friuola mentem.
Nam dudum dederam soboli munuscula grata,
tradere quae numquam poterat mihi quislibet alter,
dum Deus ex alto fraudaret munere claro,
in quo cunctorum gaudent praecordia dono.

# ALD 86
Sum namque armatus rugosis cornibus horrens;
herbas aruorum buccis decerpo uirentes,
et tamen astrifero procedens agmine stipor,
culmina caelorum quae scandunt celsa cateruis.
Turritas urbes capitis certamine quasso
oppida murorum prosternens arcibus altis.
Induo mortales retorto stamine pepli;
littera quindecima praestat quod pars domus adsto.

# ALD 87
De salicis trunco, pecoris quoque tergore raso,
componor patiens discrimina cruda duelli.
Semper ego proprio gestantis corpore corpus
conseruabo, uiri uitam ne dempserit Orcus.
Quis tantos casus aut quis tam plurima leti
suscipit in bello crudelis uulnera miles?

# ALD 88
Callidior cunctis aura uescentibus aethrae,
late per mundum dispersi semina mortis;
unde horrenda seges diris succreuit aristis,
quam metit ad scelera scortator falce maligna;
cornigeri multum uereor certamina cerui.
Namque senescenti spoliabor pelle uetustus,
atque noua rursus fretus remanebo iuuenta.

# ALD 89
Nunc mea diuinis complentur uiscera uerbis
totaque sacratos gestant praecordia biblos;
at tamen ex isdem nequeo cognoscere quicquam:
infelix fato fraudabor munere tali,
dum tollunt dirae librorum lumina Parcae.

# ALD 90
Sunt mihi sex oculi, totidem simul auribus hausi,
sed digitos decies senos in corpore gesto;
ex quibus ecce quater denis de carne reuulsis
quinquies at tantum uideo remanere quaternos.

# ALD 91
Omnipotens auctor, nutu qui cuncta creauit,
mi dedit in mundo tam “uictrix” nomen habendum.
Nomine nempe meo florescit gloria regum,
martiribus necnon, dum uincunt proelia mundi:
edita caelestis prensant et praemia uitae;
frondigeris tegitur bellantum turma coronis,
et uiridi ramo uictor certamine miles.
In summo capitis densescit uertice uellus,
ex quo multiplicis torquentur tegmina pepli;
sic quoque mellifluis escarum pasco saginis,
nectare per populos tribuens alimenta ciborum.

# ALD 92
Rupibus in celsis, qua tundunt caerula cautes,
et salis undantes turgescunt aequore fluctus,
machina me summis construxit molibus amplam,
nauigeros calles ut pandam classibus index.
Non maris aequoreos lustrabam remige campos
nec ratibus pontum sulcabam tramite flexo,
et tamen immensis errantes fluctibus actos
arcibus ex celsis signans ad litora duco,
flammiger imponens torres in turribus altis,
ignea brumales dum condunt sidera nimbi.

# ALD 93
Quae res in terris armatur robore tanto,
aut paribus fungi nitatur uiribus audax?
Parua mihi primo constant exordia uitae,
sed gracilis grande soleo prosternere leto,
quod letum proprii gestant penetralia uentris.
Nam saltus nemorum densos pariterque frutecta,
piniferosque simul montes cum molibus altos,
truxque rapaxque capaxque feroxque sub aethere spargo;
et minor existens gracili quam corpore scnifes,
frigida dum genetrix dura generaret ab aluo,
primitus ex utero producens pignora gentis.

# ALD 94
Sambucus, in silua putris dum fronde uirescit,
est mihi par foliis; nam glesco surculus aruis,
nigros bacarum portans in fronte corimbos;
quem medici multum ruris per terga uirentem,
cum scabies morbi pulpas irrepserit aegras,
lustrantes orbem crebro quaesisse feruntur;
cladibus horrendae, dum uexat uiscera tabo,
ne uirus serpat, possum succurrere, leprae,
sic olidas hominum restaurans germine fibras.

# ALD 95
Ecce, molosorum nomen mihi fata dederunt
gentis sic promit lingua loquelis),
ex quo me dirae fallebant carmina Circae,
quae fontis liquidi maculabat flumina uerbis:
cruraque cum coxis, suras cum poplite bino,
abstulit immiscens crudelis uerba uirago.
Pignora nunc pauidi referunt ululantia nautae,
tonsis dum trudunt classes et caerula findunt
uastos uerrentes fluctus grassante procella,
palmula qua remis succurrit panda per undas,
auscultare procul, quae latrant inguina circum.
Sic me pellexit dudum Titania proles,
ut merito uiuam salsis in fluctibus exul.

# ALD 96
Ferratas acies et denso milite turmas,
bellandi miseros stimulat quos uana cupido,
dum maculare student armis pia foedera regni,
salpix et sorbet uentosis flatibus auras,
raucaque clangenti resultant classica sistro;
cernere non pauidus didici trux murmura Martis.
Quamquam me turpem nascendi fecerit auctor,
editus ex aluo dum sumpsi munera uitae,
ecce tamen morti successit gloria formae,
letifer in fibras dum finis serpat apertas;
bratea non auri fuluis pretiosa metallis,
quamuis gemmarum constent ornata lucernis,
uincere, non quibunt falerarum floribus umquam.
Me flecti genibus fessum natura negauit,
poplite seu curuo palpebris tradere somnos,
quin potius uitam compellor degere stando.

# ALD 97
Florida me genuit nigrantem corpore tellus,
et nil fecundum stereli de uiscere promo,
quamuis Eumenidum narrantes carmine uates
tartaream partu testentur gignere prolem.
Nulla mihi constat certi substantia partus,
sed modo quadratum complector caerula mundum.
Est inimica mihi, quae cunctis constat amica,
saecula dum lustrat, lampas Titania Phoebi.
Diri latrones me semper amare solebant,
quos gremio tectos nitor defendere fusco.
Vergilium constat caram cecinisse sororem:
“Ingrediturque solo et caput inter nubila condit,
monstrum horrendum, ingens, cui quot sunt corpore plumae,
tot uigiles oculi subter, mirabile dictu,
tot linguae, totidem ora sonant, tot subrigit auris;
nocte uolat caeli medio terraeque per umbras.”

# ALD 98
Ostriger en aruo uernabam frondibus hirtis
conquilio similis: sic cocci murice rubro,
purpureus stillat sanguis de palmite guttis.
Exuuias uitae mandenti tollere nolo,
mitia nec penitus spoliabunt mente uenena;
sed tamen insanum uexat dementia cordis,
dum rotat in giro uecors uertigine membra.

# ALD 99
Consul eram quondam, Romanus miles equester,
arbiter imperio dum regni sceptra regebat;
nunc onus horrendum reportant corpora gippi,
et premit immensum truculentae sarcina molis.
Terreo cornipedum nunc uelox agmen equorum,
qui trepidi fugiunt mox quadripedante meatu,
dum trucis aspectant immensos corporis artus.

# ALD 100
Conditor, aeternis fulcit qui saecla columnis,
rector regnorum, frenans et fulmina lege,
pendula dum patuli uertuntur culmina caeli,
me uarium fecit, primo dum conderet orbem.
Peruigil excubiis: numquam dormire iuuabit,
sed tamen extemplo clauduntur lumina somno;
nam Deus ut propria mundum dicione gubernat,
sic ego complector sub caeli cardine cuncta.
Segnior est nullus, quoniam me larbula terret,
setigero rursus constans audacior apro;
nullus me superat cupiens uexilla triumphi
ni Deus, aethrali summus qui regnat in arce.
Prorsus odorato ture flagrantior halans
olfactum ambrosiae, necnon crescentia glebae
lilia purpureis possum conexa rosetis
uincere spirantis nardi dulcedine plena;
nunc olida caeni squalentis sorde putresco.
Omnia, quaeque polo sunt subter et axe reguntur,
dum pater arcitenens concessit, iure guberno;
grossas et graciles rerum comprenso figuras.
Altior, en, caelo rimor secreta Tonantis,
et tamen inferior terris tetra Tartara cerno;
nam senior mundo praecessi tempora prisca,
ecce, tamen matris horno generabar ab aluo.
Pulchrior auratis, dum fulget fibula, bullis,
horridior ramnis et spretis uilior algis.
Latior, en, patulis terrarum finibus exto,
et tamen in media concludor parte pugilli;
frigidior brumis necnon candente pruina,
cum sim Vulcani flammis torrentibus ardens;
dulcior in palato quam lenti nectaris haustus;
dirior et rursus quam glauca absinthia campi.
Mando dapes mordax lurconum more Ciclopum,
cum possim iugiter sine uictu uiuere felix.
Plus pernix aquilis, Zephiri uelocior alis,
necnon accipitre properantior, et tamen horrens
lumbricus et limax testudo tarda palustris,
atque fimi soboles sordentis cantarus ater
me dicto citius uincunt certamine cursus.
Sum grauior plumbo: scopulorum pondera uergo;
sum leuior pluma, cedit cui tippula limphae;
nam silici, densas quae fudit uiscere flammas,
durior aut ferro, tostis sed mollior extis.
Cincinnos capitis nam gesto cacumine nullos,
ornent qui frontem pompis et tempora setis;
cum mihi caesaries uolitent de uertice crispae,
plus calamistratis se comunt quae calamistro.
Pinguior, en, multo scrofarum axungia glesco,
glandiferis iterum referunt dum corpora fagis,
atque saginata laetantur carne subulci;
sed me dira famis macie torquebit egenam,
pallida dum iugiter dapibus spoliabor opimis.
Limpida sum, fateor, Titanis clarior orbe,
candidior niuibus, dum ningit uellera nimbus,
carceris et multo tenebris obscurior atris,
atque latebrosis, ambit quas Tartarus, umbris.
Ut globus astrorum plasmor teres atque rotunda,
spherula seu pilae necnon et forma cristalli;
et uersa uice protendor ceu Serica pensa,
in gracilem porrecta panum seu stamina pepli.
Senis, ecce, plagis, latus qua panditur orbis
ulterior multo tendor, mirabile fatu;
infra me supraue nihil per saecula constat,
ni rerum genitor mundum sermone coercens.
Grandior in glaucis ballena fluctibus atra,
et minor exiguo, sulcat qui corpora, uerme,
aut modico, Phoebi radiis qui uibrat, atomo;
centenis pedibus gradior per gramina ruris
et penitus numquam per terram pergo pedester.
Sic mea prudentes superat sapientia sofos,
nec tamen in biblis docuit me littera diues,
aut umquam quiui, quid constet sillaba, nosse.
Siccior aestiuo torrentis caumate solis,
rore madens iterum plus uda flumine fontis;
salsior et multo tumidi quam marmora ponti,
et gelidis terrae limphis insulsior erro,
multiplici specie cunctorum compta colorum,
ex quibus ornatur praesentis machina mundi,
lurida cum toto nunc sim fraudata colore.
Auscultate mei credentes famina uerbi,
pandere quae poterit gnarus uix ore magister,
et tamen infitians non retur friuola lector;
sciscitor inflatos, fungar quo nomine, sofos.