# Vita metrica S. Iudoci Vna dies imperpetuum, Deus alme dierum, lux indeficiens, claritas una cluens, lucisator largi seu uiuificatio cosmi, sensificus fomes, pacis arnica quies, tripertita trias, monadis sed et una potestas, Deus sine principio tempore natus homo, qui condis uerbo, concludis et omne pugillo, qui regis alta poli necnon et ima soli, equoris undisonas moderaris quique procellas, qui quandoque fluant precipis et refluant, qui uite mortisque tenes, rex indite, claues, omnia disponens, omnia distribuens, omnia iure creans et iure creata peromans, omnia uiuificans, omnia saluificans, ingenitus Deus et genitus, paraclitus et unus, denique non factus, denique nec genitus, spiritus almifluus de nemine sane creatus, a quo principium sumpsit origo suum, omnis et est rerum natura creata per ortum et per quern lucis lux oritur tenebris, omnipotens etiam natus sapientia Christus ipse coetemus par debate tuus, et similis, Domine, tibi maiestatis honore, ad te, summe pater, quo trahis omne quod est, per quem te petimus, Deus es qui trinus et unus: tu de sede tua respice siderea, cordibus et nostris stillam diffunde fauoris, intima lustrando nostra uigore tuo, caelica sanctorum quo gratia corda clientum, tertia uergentem cum daret hora diem, mox tua repleuit uarias docuitque loquelas, tune in laude tui nominis ipsa loqui. Mentibus inspires nostris, oramus, eundem: ferueat in nostris | pectoribusque iugis, ut te laudabilem cum nos laudemus eisdem perpetuum Dominum perpetuumque Deum in patris nostri meritis gaudendo Iudoci, eius in egregiis necnon et prodigiis clarius in populis per te, rex Christe, patratis, sepius humanis atque patent oculis. Cuius saluandos precibus confidimus hie nos hostis ab antiqui fraude uel insidiis, inter procliui funesta pericula mundi, que dum uiuit adhuc caro grauis patitur; et uite patriam reserari credimus ipsam in qua cum Domino te manet ipse Deo. Postquam uera salus descendit ab ethere Christus uirginea de came uolens assumere tegmen, in lignoque crucis mortem moriendo subegit Tartara diripiens uictor de morte resurgens, utque polos rediit famulis pacemue reliquit qualis ab occeana perlautus lucifer unda, ad residens dextram pariter Deus ipse patemam: protinus in gentem fidei cultura per orbem catholice fluxit fundata emore magistri. Quapropter multi memerunt gaudia regni, martirii quidam sed et obtinuere coronam, sanguine qui fuso letantur uiuere Christo, et quidam uitiis camalibus undique spretis deuouere magis sese semire perhenni uirtutum Domino quam nequiter et male mundo. Ex quibus est unus de nomine nempe Iudocus, uir Domini sanctus, tota bonitate refertus, sobrius et castus, humilis uel mente quietus, integer et purus sceleris, de labe priuatus, continuus cultor iugis et deitatis amator; excubiis pemox infessus necne precator, nocte dieque memor Domini laudum quoque cantor, ipse pius minimis indultor et ipse misellis prestabilis mestis largus largitor egenis, atque probis aptus reprobisue per omne seuerus. Et quid plura loquor? Per cuncta referre nequibo extiterit quante probitatis nam pater iste: si narrare uelim per singula queque patroni egregios morum cumulos actusque bonorum, annuus ante poli reuolutus cardo redibit incuruans etiam longe uia cana poetam, ante- uel arctabit -quam cuncta retexere possit eius sacra pie iam conuersamina uite. Me tarnen ecce iuuat saltern discerpere pauca (magna licet patrum diuulget prosa priorum), exametro psallendo modo tua gesta, Iudoce, lucidius sancte pateat quo mentio norme. Vir fuit ingenuus regum de stirpe creatus nomine Iudocus, genitor cuius fuit unus Iudthail, idem rex Britanne gentis honorus. Qui moriens cuidam regnum dimisit habendum Iudichail genito proprio fratrique Iudoci, qui capitis comam iamdudum raderat ipsam, clericus effectus, secum portando coronam. Sed mimdo uictus habitum redit ad laicalem, quam posuit comam permittens crescere rasam. Tempore non longo postquam regnauit at ille, iam memor ipse sui facti memor atque reatus, se fore deinde reum dixit, penitendo per omne, protinus et primum labarum cultumue resumpsit imperiumque suo uoluit dimittere fratri. Ille nolens huiuscemodi quod ferret honorem, inducias petiit quo posset in hoc meditari si fieri uel non liceat. Quod sic fit et inde. Interea Romam pergentes nam peregrinos ante Dei templum dum staret uidit et illos taliter alloquitur: “Quorsum uos tenditis, oro, dicite nunc fratres, ubi uos et patria mittit.” Qui “Romam,” referunt, “Petro nos pergimus ecce.” Confestim puer egregius currendo secutus perceler est illos, nil secum namque uehendo, non uirgam neque sed peram, uelut file clientes hortatur sermone suos euangelico Deus. Direxit socium mare trans iter; atque uiator, conuiuendo bonis pariter gradientibus bisdem, mox ubi deuenit fines trans ille marinos, clericus est sociis hinc consecratus ab illis. Quemdam cis fluuium quern dicunt nomine Cosmum, conueniunt illi post Abrincatis ad urbem. Commorantur ibi per paruum temporis ipsi, indeque progressi Camotum concito pergunt (ciuitas est quedam Camotus denique dicta). Illuc iter capiunt ac gressu propere tendunt augustam sedem tunc ad Parisius urbem; quodlibet hue spatium persistunt ergo dierum. Inde reflectentes callem uenere metroplim Ambianis quamdam prisco sub tempore factam. A qua digressi post tempus quodlibet ipsi ad plagam faciem conuertunt aquilonalem; deduce calle pari ueniunt quemdamque locellum. Dicitur est Petri loculus qui uilla beati Alteiae cuidam fit consita uilla fluento; dictus ab antiquis pagus Pontiuus habetur. Ille quidem dux egregius uel moribus aptus; quapropter socios quos dico benignius ipsos suscepit, secum deuote sane retentans; eque bonis refouens sic consolabatur amicos in Christo proprios: quod tempore facere multo, omne per et tempus si uellent facere uellet. Hos ita per triduum prefatus dux retinendo mente pium iuuenem pulchrum facieque Iudocum perspexit, munusque sibi subolescere sensit diuinum; precibus quem sic affatus, at ille commanere sibi dux exhortatur honorus: “Tu, Iudoce puer, maneas mecum, bone frater; namque ego, si uellent, socios simul hie uoluissem; porro sed hoc nolunt, patriam remeare uolentes. Te saltern, queso, iuuet hue constare colonum, finibus in nostris, melius ut abinde tibi sit.” Annuit hinc precibus, commansit et ille Iudocus, atque student socii reditu quibus ille cohesit, permittente duce prefato iam Haymone; oscula dans illis dedit et licitum redeundi. Post multos non sane dies dux Haymo Iudocum sacris pretolli gradibus presigniter auxit, dona sacerdotii caperet quoadusque patemi. Presbiter effectus tenuit ducis inde Iudocus, nocte dieque Deo famulando duciue, capellam. Annos per septem qui sic conmansit eidem. Interea Haymone bono rogitante Iudocus ex sacro sobolem baptismi fonte recepit, ut iubet ipse Deus, fit uel sic compater eius. Septem decursis quos iam prescripsimus annis, mundano tedio fatigatur, eum renuendo plus habitaturum sese uelut egit adusque, ardebat uita quoniam plus uiuere sola quam secularibus his insisteret undique curis. Protinus accedens uir perpius ad Haymonem, postulat ipse dari licitum sibi sic faciendi. Dux bonus assensum prebens conuenit at illi; qui Brachil in quodam fertur de more locello (est locus Alteie riuulis circumdatus ipse) legit ob hoc habitare Dei uir nempe Iudocus. Ecclesia Domino facta sibi necne domuncla; fertur enim quod uir Domini uolucres aluisset, pisciculos quoque multimodi generis, et ibidem escam qui solito propria sibi conueniebant sumere more manu de sancti quippe Iudoci atque saturati natatu siue uolatu letantur pennas uacuas librasse per auras. Preterea quoddam quod fit tunc temporis illuc est probitatis opus iam non per cuncta silendum. Quadam namque die dum Christi cultor messet celle, Vurmaro cum tantum solus alumpno, contigit ut panis solus remaneret ad escam. Ipse dehinc adiit precibus rogitare serenis ecclesiam Dominum, ueluti de more solebat. Ecce petendo dari pauper sibi quid cito uenit. Quo bonus audito plenus pietate Iudocus discipulum mox “Kare” suum, “Vurmare,” uocauit, “quantum panis habes,” dicens, “qui sero remansit?” “Mi,” Vurmarus ait, “pater, est dumtaxat ad esum panis permodicus nobis.” “Hunc,” inquit at ille, “diuide per partes geminas secando pupillo, unius et partis medium concede clamanti.” Quod pater ut iussit Vurmarus undique fecit. Time facto citius quidam deuenit et alter qui sibimet fieri sibilanti uoce petebat. Cui d a ta ad patris iussum pars altera panis. Postea transacto spatio non utique multo tertius aspicita procul aduentare misellus. Tunc pater egregius, nulli pietate secundus, esuriem mage ferre uolens quam ferret egenus, “Tertia pars et huic,” dixit, “Vurmare, doneta.” Ex quo Vurmarus tabari coepit alumnus; mestiflcatus ob hoc respondit et inde Iudoco: “Dimidio panis largito nolis, ut unum hodie sit nobis modicum binis uel ad usum.” Quem pater exhortans inquit: “Sic dicere noli, fili, deque cibo iam nunc securior esto. Largitoris in hoc maioris, queso, memento, O bone, cunctorum Domini, Vurmare, bonorum, escam qui cami concedit largiter omni: ‘Date: per id uobis plus plus tunc dabitur’, inquit.” Venit et hinc quartus poscens bona facta caredus, ut probata tides sancti de pane pateret. Vt prius et trims quarto confertur egenti. Et sine diuino non fit moderamine gestum, multimodis conferta cibis quod nauis adesset finibus, in gentem patris directa per amnem. Fertur et ut plures fuerint in litore puppes, uir bonus unde suum sumpsit redimendo necesse; agnouit sed abinde sui memorem poliarchum. Bis ibi quatemis uir sanctus uixerat annis. Ast demon liuidus, temptans peruertere mentem eius deuotam, multas operarier illi insidias cepit cupiensque nocere beato diuini grauiter cultori numinis ergo. Aduentasse ducem mox contigit hunc Haymonem (quern nos in primis quondam prescripsimus actis) uisitet ut karum Domini cum pace fidelem; supplicibus uerbis qui sancti ualde rogatus aptior ut loculus quo degeret eligeretur, spiritibus nequam nimis ob quod comprimeretur. Ilico respondit blando sermone Iudoco: ‘Frater kare, locus Runiacus dicitur unus Quantia iuxta situs qui fertur plebibus amnem; congruus ille tibi si sit, nunc cemere ueni.’ Hinc coeundo locum uenere simul Runiacum; gratior inuentus quia pax fuit ad habitandum. Tunc oratorium Martini presulis almi pulchrius ut potuit sub honore decentius atque construxit; uitam deduxit ibique beatam quattuor et decem decursis pleniter annis. Denique gallinas tune temporis ille fouebat; apposito gallo bis senas quas lego solo. Ipsa fuisse ratum ceu pandit pagina patrum: “Vnguibus ingestis quas rapiebat auis ipsa uorax aquila;” Vurmarus et hocce minister compertus, sancto patefecit deinde Iudoco. Hec iterum rediens rapuit gallum uiolenter. Iudoco retulit quod paruipendit et ille; comperit ut Domini uir sanctus gessit amare. Protinus atque aquile solo sermone minatur, ipse crucis signum faciens post hanc reuolantem, ne ferat ulterius gallum quem pauerat ille. Citius edicto paruit; que nempe minantis imperio raptum reuehens ipsum pede gallum inlesum sancti coram conspectibus illue, confestim moriens putridum fecitque cadauer. O nimis auctoris rerum miracula clara, territa cuius auis signo predam reparauit, non tantum reparans, etiam sed morte feroci talibus occumbens pro factis sicuti soluens funera pro damno quod fecerat ipsa Iudoco! Non latuit sancto fieret quod numine tale diuino meritum damnate largius illi. Post aliquod colubri nam temporis ille chelidrus uersus in effigie morsum dedit in pede sancti inuidieque sue rememor mordendo grauauit, conatus si forte uelit hac fraude uacare a Domini cultu lesus; sed fortior inde perstitit in ceptis operum plus plus bene factis. Sensit ut hoe animo grauiter turbatur amaro; lesus ob hocque cito statum mutare uolebat. More uelut solito Haymo persepe solebat inuisit, sanctus faceret quid forte Iudocus. Cui retulit morsum colubri quod sic pateretur, exorans ut abinde locum migraret ad altrum disponente bono duce seu Haymone legente. Assensum uerbis prebuit qui plane rogantis; “Nunc adeamus,” ait, “que solitudo uidetur, partem iuxta sitam mare densaque silua silescit; considerans meditare uelis quocumque morari, illo miséricorde Deo monstrante quid adsit.” Haud mora mox habitum strauit Iudocus asellum; congressu socio gradiuntur ibi: sedet ambo dux Haymo cultorque Dei recolendus ab omni. Densus erat silue congeste nam locus ille; coepit uenatu quapropter clangere cornu egregius princeps (qui iam prescribitur idem), repperit atque suem quem dicunt “singuliarem,” immanem nimium membrorum mole suorum; prosequitur quem uoce canum, clangore tubarum. Interea Domini karus per cuncta fidelis corpus aquas aliquos potandi siue liquores perlustrans, heremum querebat ad inhabitandum; spes cui prouenit laticis pro fonte reperto utpote confisus scatebris consistât aquosis. Hinc ubi prostrauit ferro dux nobilis aprum et prorsus fontes quis potum hauriat ardens consecutus eum, fessus proiecit humi se ipse nimis sitiens, aberat quia denique torrens. Hinc ubi Iudoco retulit se ualde grauari, ex hoc turbari, respondit: “Vir bone, noli; in Domino spera. Dabit hie nam commoda queque. Interea dedidit Haymo dux membra sopori, fessa labore suo. Cui subuenit ecce beati Iudoci meritum uelut est iam nunc referendum. Dum dormiret enim prefatus miles in umbra, mox defixit humo baculum Iudocus amator ipse Dei, poscens laticis scaturire fluentum, numine diuino toto de corde rogato. Hunc ubi detraxit fons uiuus aque resiliuit sufficienter eis aderant qui poêla ministrans. Quod cum sic fieret, reuocatus ab undique somno, ut fontis uenas est contemplatus opimas, mirari cepit nimium de talibus actis — immo sed agnouit meritum pergrande Iudoci! Hausit et ille sibi potum de fonte recenti dux Haymo; modicam tune et fecere lacunam et magis atque magis fons über abinde refluxit, et fluit ad presens uenerabilis inde colonis et de longinquo miseris uenientibus, ex quo concito gustatis melius redit esse ualoris. Postea uir sanctus peragrat spineta Iudocus indeque procedens deuenit cum duce collem quamdam curuanti suberat cui paruulus amnis; repperit hune et ubi, dixit, “cathedra sedenti hic mihi semper erit.” Turn dux ad lustra recessit; is sua Iudocus hinc oratoria sanctus ipse suis manibus construxit bina patronis catholice fidei Petro Pauloque dicanda. Ex lignis eadem fecit uir sanctus; et idem haec inter sanxit dux extirpare locelli — aptior ut sit ei — lucos dumosaque septa. His ita digestis deitatis cultor herilis postulat auspicimen Romam quo tendat ad urbem, relliquias sanctas rediens ut abinde reducat, uotaque fundat ibi Domino de corde fideli quod Haymone duce pax sit. Cum pace fauente perrexit fuditque preces rediitque colonam, asportans secum ueneranda patroclita patrum. O mirum dictu quod fit diuinitus actu! A Roma redeunte Dei cultore Iudoco ceca puella fuit quedam de uentre matemo; in somno patuit cui quod rediturus adesset finibus a Rome uir quidam in finibus ipsis, ablutis manibus cuius uisum mereretur, ipsa suam lauans faciem stillam per eamdem. Appetit unde patrem, narrans que uidit eidem; quam pater auditam strata deduxit in ilia per quam Romani pergebant tunc peregrini. Et datur omne sibi quicquid per somnia uidit: ceca puella prius rediit que deduce uisu, imposito uexillo crucis sub nomine Christi a patre predicto cecos super eius ocellos. Quapropter plebs ipsa crucem stabiliuit ibidem. Dicitur ille locus proprio de nomine nunc “Crux.” Ipsa tarnen que fixa fuit tunc temporis illic crux non habetur ibi, sed conditur infra beati ecclesiam patris in qua prius ille quieuit camis uisceribus humanitus intumulatus post resolutionem mortalis corporis ipsam. Vulgo Pontiuus affinitas ilia uocatur, obtinuit sacrum que tune inhumare cadauer; hocque per innumeros habuisse diutius annos creditur. Ista tarnen nunc Anglia condit eundem (auspice quippe Deo Wentana pausat in urbe), translatum caute per quendam qui fuit inde. Audiit ille uiri reditum dux inde beati a Roma; festinus ei conuenit, et ergo excepitque pium pius in pietatis amore, pacificus “pax” pacifico dans oscula pads, et karus karum complectitur undique notum amplexus karos dantes concorditer ambo. Preterea dux nempe nouam construxerat aulam ecclesie sancte Martini patris honore, presul ei fecit quam presule patre beari, dicatamque sacro commisit deinde Iudoco. Qui tune relliquias quas asportarat ab urbe Romulea sacras illuc condendo sacrarat. Per triduum commansit ei dux plusue, dicata basilica Christo diximus ut Domino. Vir perlustris erat quoniam dux dictus habunde innumeras (ut fertur) habens possessionesque, ad proprios remeare lares festinat abinde, ordinibus rerum sedatis omnibus harum concessisque suis donis dotaliter illic. Vixit ibi multis post talia uir bonus annis, gratia celestis preerat cui tam bene fautrix, sepius astricolo frueretur quo paranimpho, flamine uel sancto frueretur in paraclito. Expleto uite cursu deuotius inde corporee, sanctus migrauit ad astra Iudocus, inbabitans illam de qua prescripsimus aulam. Annali mensem qui uoluitur orbe Decembris ad solitum uersus dum cardo reduceret idus, illius et corpus tumulatur honoriter illuc; possidet ipse tamen susceptus spiritus arcem etheream iugis a Domino cui complacet idem. Ad cuius miseris tumbam fit causa salutis: gressus adest claudis, curatio necne leprosis, auditus surdis, lumen redit ilico cecis, nequam spirituum fugit infestatio mente, concito sedata merito prece siue patroni ualde Deo placiti, de quo fit sermo, Iudoci. Lingua nequit reserare quidem que mira patescunt ad tumulum patris Domino patrante beati preter et hec que sepe fiunt et sepe fiebant. Illius excessum quod post mirabile signum claruit et magnum non duximus esse silendum. Post funus gemini super euixisse nepotes egregii proceris Winnoc Hamochque feruntur. Corporis exanimis lauantes qui amne cadauer consueuere patris per quindeca tmore dianasf tondere ceu comam uiuat uel radere barbam. Immortalis honor, O gloria uiua per euum, O Deus etemus, nescis moriendo deesse, uiuis perpetuus, uiuit tuus omnis et in te spiritus: e uita corpus florebat humatum; ob quod erat uiuens anima, dabat undique corpus excrementa suum, cui iam commanserat ilia. Hocce Theodrici ducis ut peruenit ad aures (qui successit ei defuncto iam Haymone), infelix quern mox rapuit uesania tanta dixit, “Adibo; fiat; fit aliter; ipse per omne, experiam iam nunc uidens si sic sit ut aiunt.” file diu clausum patefecit et ergo sepulchrum — non pie, non iuste, sed stulte siue superbe. Corpus ut idoneum creuit, malesanus et hebens factus ob insaniam, “ahque Iudoce!” suam arroganter ait; qui post absurduit, et fit mutus et e gemino disualuus officio. Debilis et mansit per quantum postea uixit, inpos et ipse sui: quod misere meruit! Protulimus uobis que nos in talibus actis: nam Deus in stultis non bene gratus agit, sed mage deuotis in mentibus atque modestis exhibet ut sapiant qualia prorsus agant. At tamen uxor erat sibi tunc de mente sagaci, tristior ipsa sui per male facta uiri. Mausoleum sancti ueniens que prona patroni fecit ei proprii plurima dona boni, et quemdam uicum quern dicunt Crispiniacum tradidit, et sancto subiacet ecce loco, suppliciter rogitans ac sanctum cum prece pulsans, ut liber a noxa spiritus hac maneat, si saltern saluus nequeat suus esse maritus abs angore suo uindice iure Deo. Et quid plura feram? Finiuit hanc ita uitam. Iudex ipse secli propitius sit ei, postponens ipsum solita pietate reatum, deleat et quicquid criminis ipse tulit, collocet intra sui uel claustra pius Paradisi qui pius ignouit, qui letus aperuit.